2018 kıdem tazminatı nasıl hesaplanır, kimler tazminat alabilir?

Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır işten çıkarılanlar soruyor. Haksız yere işveren tarafından işinden edilen çalışanlar, yeni bir iş bulana kadar en azından geçimini kıdem tazminatıyla sağlamayı planlıyor. Peki kimler tazminat alabilir? 2018 kıdem tazminatı nasıl hesaplanır, kimler alabilir, koşulları nelerdir?

İşverenin haksız nedenlerle iş akdine son vermesi halinde, işçinin kıdemine göre bir ücret ödenmesi gerekiyor. Ancak bunun bazı koşulları var. Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için öncelikle işveren tarafından işten çıkarılması ve bunun ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranıştan kaynaklanmaması gerekiyor.

İş Kanununa göre; işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri durumlar dışında (25 inci maddenin II numaralı bendinde gösterilen sebepler) iş sözleşmesi feshedilen işçi kıdem tazminatı alabilir. Yani, hırsızlık, huzuru bozacak davranışlar gibi işyeri kurallarına aykırı nedenlerden işten çıkarılırsanız, kıdem tazminatı almaya hak kazanamazsınız.

KİMLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?

- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri durumlar dışında (25 inci maddenin ikinci bendinde bendinde belirtilen durumlar) iş sözleşmesi feshedilen işçi,

-Sağlık sebepleri nedeniyle işten çıkanlar,

- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere maruz kalan çalışanlar,

-Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık,

emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak isteyenler,

-Yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleriyle işten ayrılanlar (emeklilik şartlarını yerine getiren vatandaşlar),

- Evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde iş sözleşmesini sona erdiren kadın çalışanlar,

kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir.

Ayrıca;

- Zorlayıcı sebepler (Kanunun 24 üncü maddesi uyarınca) dolayısıyla,

- Muvazzaf askerlik hizmeti,

- İşçinin ölümü durumlarında da kıdem tazminatı verilir.

Öte yandan prim ödeme gün sayısını doldurup, emeklilik yaşını doldurmayan ve bu durumda işten çıkarılanlar ile aynı şekilde yaşı doldurup da prim ödeme gün sayısını doldurmayanlar da işten ayrılmaları halinde tazminata hak kazanırlar.

TAZMİNATA HANGİ DURUMDA HAK KAZANILIR?

- Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için aynı işyerinde ya da aynı işverene bağlı değişik işyerlerinde en az bir yıl çalışması gerekir.

- Kendi talebiyle işten ayrılan kişilere kıdem tazminatı ödenmeyeceği gibi, tazminatsız işten çıkarılanlar da çıkış tarihinden itibaren 10 yıl içinde işverenden tazminat talep edebilir, ödenmemesi halinde aynı süre zarfında yasal yollara başvurabilir.

- İşçinin yaşamını yitirmesi durumunda kıdem tazminatı yasal varislerine ödenir. Sakatlık durumunda ise sakatlık aylığı alınacağından, kıdem tazminatına hak kazanılır.

-İşin niteliği, görev tanımı, çalışma süresi ve koşullarında yapılacak değişiklikler işçiye bildirilmeli ve onayı alınmalıdır. Aksi halde çalışan onaylamazsa kıdem tazminatı alabilir.

- İşyerinin iflas ya da başka bir nedenle kapanması durumunda da çalışanlara tazminat ödenmesi zorunludur.

KIDEM TAZMİNATI NE KADAR?

İşçilerin işverene karşı olan hukuki haklarını garantiye alan bir uygulama olan kıdem tazminatı, memur maaşlarına uygulanan zamla birlikte arttı.Pek kıdem tazminatı ne kadar ve nasıl ödenir?

İş Kanunu'na göre, işçinin işe başladığı tarihten hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler içinde aynı oran üzerinden ödeme yapılır, ayrıca bu 30 günlük süre hizmet akitleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine artırılabilir.

Çalışanının kıdem tazminatını zamanında ödememesi durumunda işveren, gecikme için en yüksek faizle kıdem tazminatını öder. Öte yandan, kıdem tazminatının taksitle ödenmesini kabul eden işçiler, gecikme faizi talep edemez.

FAZLA MESAİ KIDEM TAZMİNATINA GİRMEZ

Kıdem tazminatı hesaplanırken, çalışanların “Ben fazla mesai yaptım, daha fazla kıdem tazminatı alırım” sözü geçerli değil. Kıdem tazminatına yıllık izin ücreti, evlenme yardımı, hafta tatili, bayram harçlığı, doğum yardımı, fazla mesai, iş arama yardımı, seyahat primi, ölüm yardımı, harcırah, ikramiye, iş elbisesi konuları eklenmiyor.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Gelelim asıl meseleye. Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? 2018 zamlarıyla birlikte kıdem tazminatı da artmış oldu. Peki ne kadar oldu? 2018 kıdem tazminatı hesaplama işlemi nasıl yapılır? İşte yanıtı...
Kıdem tazminatı, her 1 yıl için 30 günlük yani, aylık, brüt ücret üzerinden hesaplanır ve bir aylık ücretin, çalışma yılı ile çarpılması sonucu ortaya çıkar.

Diyelim ki son aldığınız brüt ücret 2.500 lira ve söz konusu işyerinde 10 yıldır çalışıyorsunuz. Alacağınız kıdem tazminatı, 25 bin liradır (2.500 x 10 yıl).

Ancak şunu da hatırlatmakta fayda var. Kıdem tazminatı hesaplama işleminde çalışanın çalıştığı sene sayısı kadar brüt ücretinden %0.759, yani binde 7.59 oranında damga vergisi kesintisi yapılacaktır.

Çalışanın işten ayrıldığı tarihte giydirilmiş ücretinin yani maaşının 365’e bölünmesi ile günlük olarak alacağı kıdem tazminatı hesaplama işlemi yapılır. Böylece örneğin 7 yıl 5 ay 21 gün çalışan bir çalışanın günü güne kıdem tazminatı hesaplama işlemi yapılır. Giydirilmiş ücret olarak belirtilen ücret ise çalışan kişinin almış olduğu brüt maaşının yanı sıra aldığı ek yardımlar, toplu yapılan iş sözleşmesinde bulunan zam farkları, yemek ücreti, yol ücreti ve ücret olarak yapılmış olan sürekli ödemelerden oluşur.

DAMGA VERGİSİ KESİNTİSİ YAPILIR

Kıdem tazminatı hesaplamasında damga vergisi için yapılacak olan kesintinin dışında herhangi bir kesinti ya da eksilme yapılmaz. Bunun yanı sıra kıdem tazminatı hesaplama işlemi yapılırken çalışanın maaşının bir üst sınırı, bir diğer deyiş ile tavan ücreti tutarı belirlenir.

KIDEM TAZMİNATINDA TAVAN UYGULAMASI

Kıdem tazminatı hesaplama işlemi yapılırken göz önünde bulundurulması gereken bir diğer nokta ise kıdem tazminatı tavan ücretinin her sene değiştiğidir.

Kıdem tazminatı, kıdem tazminatı tavanını aşamaz ve tazminat tavanı, en yüksek dereceli devlet memuru olan Başbakanlık müsteşarının 1 yıllık emekli ikramiyesine göre belirlenir. Bu rakam, 2018 yılı için 5.001,76 TL olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla bir işçinin alabileceği en yüksek kıdem tazminatı miktarı bir yıl için 5.001,76 liradır.