Dolar kuru bugün ne kadar? (4 Ekim 2019 dolar - euro fiyatları)

Eylül ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasının ardından 5,70 seviyelerine gerileyen dolar/TL'de düşüş eğilimi bu sabah da devam ediyor. Kur haftanın son işlem gününde 5,69 civarlarında işlem görüyor.

Altın fiyatları

Gram altın, bugüne de yükselişle başlayarak 276,4 lira seviyelerinde yer alıyor. Kapalıçarşı'da  çeyrek altın 452 lira, Cumhuriyet altını 1.863 liradan satılıyor.

Merkez Bankası nedir?

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ise 11 Haziran 1930 yılında kurulmuştur. Kurulduktan sonra merkez bankasına birçok görev ve fonksiyon yüklenmiştir. Merkez Bankası da uyguladığı çeşitli politikalarla, amacını ve görevlerini yerine getirmeye çalışır. Aynı zamanda diğer bankaların kontrolüne ve ekonomik gelişmeye katkı sağlamayı hedefler.

Merkez bankası; para politikalarından sorumlu olarak bir ülkenin ya da birliğin banka kurumudur. T.C. Merkez Bankası’nın sitesine de girerseniz dikkatinizi çekecek ilk şey; ‘Fiyat istikrarının sürdürülmesi ve sağlanmasıdır.’ yazısı olur. Bu en temel amaçlarındandır ve bunun dışında birçok amacı mevcuttur. Merkez bankası siyasi müdahalelerden uzak, yasalarla çalışan ve bağımsız olan bir yapıdır, öyle de olması gereklidir. Bu tür yapılaşmayı sağlayan ise ekonomileri gelişmiş, zengin ülke örnekleridir. T.C. Merkez Bankası da bunlara örnektir. Fakat dünya üzerinde bulunan bütün merkez bankaları bu şekilde değildir. Bazıları kamuya bazıları da özel mülkiyete aittir. Peki, T.C. Merkez Bankası görev ve fonksiyonları nelermiş, şimdi onlara bakalım.

Merkez Bankasının Görevleri Nelerdir?

T.C. Merkez Bankası’nın birçok görevi bulunmaktadır. Bunların en başında sitesinde de yer alan ‘fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek’ olduğunu söylemiştik. Bunun dışında merkez bankasının diğer görevlerinden biri de para basmadır. Dolaşımdaki para çeşitli politikalar için artırmak istenirse, bu merkez bankasının görevidir. Para basılıp basılmayacağının kararını verir ve buna göre faaliyetlerde bulunur. Bunun yanında devlet için kaba bir tabirle ödeme ve tahsil etme işlemlerinde de bulunur. Yani bir nevi veznedarlık görevi üstlenir.

Merkez bankalarının önemli görevlerinden biri de para politikalarını uygulamaktır. Şöyle ki uyguladığı bu politikalarla para arzının kontrolünü sağlar. Böylelikle faiz oranlarında belirlemeler yaparak ekonomiyi düzenlemeye çalışır. Faiz oranlarının belirlenmesiyle enflasyon, deflasyon, ülke döviz kuru gibi durumların kontrolünü sağlaması hedeflenir. İşte bu durum genelde uyguladığı çeşitli politikaların, piyasalarda etkili olmasıyla mümkündür.

Bankaların üzerinde bulunan görevi ise sektörün denetlenmesi ve düzenlenmesini gerçekleştirmesidir. Ayrıca bankaların ve hükümetin kredi kurumu olarak da görevlerini sürdürür. Bunu yaparken ülkenin altın ve döviz rezervlerinin kontrolünü sağlar. Bu yüzden altın, döviz gibi araçlar üzerinden yatırım yapan kişilere, merkez bankasının faiz oranlarıyla birlikte rezerv tutma oranlarının da kontrol edilmesi gerektiği söylenir.

Merkez bankasının görev ve amaçlarını toparlayacak olursak; fiyat istikrarının sağlanması, döviz ve altın piyasalarında istikrarın sağlanması, para piyasalarında etkin rol alması, büyümenin gerçekleştirilmesi ve istihdamın tam bir şekilde gerçekleştirilmesi şeklinde olduğunu söyleyebiliriz.

Merkez Bankası’nın fonksiyonları nelerdir?

Merkez Bankası amaçlarını ve görevlerini yerine getirmek için birçok fonksiyondan yararlanır. Bunlara politika araçları da denir. Bunlar üzerinde çeşitli düzenlemeler yaparak, istediği ölçüde değişimlere sebep olmaya çalışır. Para politikaları ve piyasa işlemleri bu fonksiyonların başında gelir.

Para politikaları, merkez bankasının para arzı üzerinde değişiklik yapmak istediğinde uyguladığı kararlardır. Bu kararları alırken de enflasyon ya da deflasyonun yaşanmasını engelleyerek, tam istihdama ulaşmak ve bunun sürdürülmesini sağlamaktır. Bunu uygularken ekonominin durumuna bakar. Yani ekonomi bir durgunluk ya da yavaşlama içerisinde ise para arzının kontrolüyle, böyle bir durumdan çıkarılmasını sağlamaya çalışır. Para arzının değişimi ise birçok ekonomik faktörü zincirleme olarak etkiler. En başta da faiz oranları üzerinde bir etki gösterir. Para politikaları ise genişleyici veya daraltıcı olarak uygulanır.

Genişleyici para politikaları; para arzının artırılarak, faiz oranlarının azaltılması hedeflenerek yapılır. Böylelikle faiz oranlarının düşmesi, kredilere olan talebin artmasını ve ekonomi içerisinde bir canlılık olmasını sağlamaya çalışır. Daraltıcı para politikası ise tam tersidir. Yani para arzının azaltılarak faizlerin oranlarının yükseltilmesi ve sonucunda da ekonomik düzenin yavaşlatılması sağlanır. Merkez bankası bu politikalarını gerçekleştirirken bankaları kullanır. Yani bankaların rezerv karşılıklarının artırılması ya da azaltılması şeklinde uygulamalarda bulunur. Böylelikle bankaların kaydi para yaratma hacimleri artar ya da azalır. İşte burada devreye piyasa işlemleri girer.

Piyasa işlemlerinde karşımıza; açık piyasa işlemleri (APİ), reeskont ve rezerv oranları çıkar. Açık piyasa işlemleri yani APİ’leri kullanırken yaptığı işlem, devlete ait bono ve tahvilleri piyasaya satması ya da piyasadan alması şeklindedir. Bu işlemlerin yapılması bankaların rezerv oranlarını doğrudan etkilediği için Merkez Bankası’nın sıklıkla başvurduğu politikalardan biridir. Ayrıca içlerinde en esnek uygulanabilecek

FED nedir?

Son zamanlarda çokça zikredilen, kararları merakla beklenen FED nedir diye bakacak olursak; FED bir merkez bankasıdır. Yani ABD merkez bankası. Fakat Türkiye Merkez Bankası gibi görmemek lazım. Bazı açılardan farklı bir sistemi vardır. ABD’de sistem şu şekilde çalışmakta; bankalar kendi bölgelerinde 9 üyeli yönetim kuruluna sahip, 12 Merkez Bankası kuruyor. Kurdukları Merkez Bankası’nın 6 üyesi bölgedeki bankalar tarafından belirleniyor. Geriye kalan 3 üye ise FED tarafından belirleniyor. Atamaları yapan, Washington’daki yönetim kurulu Guvernörler Kurulu diye isimlendirilir. Bu kurulda ABD başkanı tarafından belirlenip, kongre tarafından onaylanan 7 üyeden oluşuyor. Bir başkan ve bir başkan yardımcısı bulunuyor. Kurulan sistemle beraber ekonomide yarı kamusal yarı özel bir yapı ortaya çıkıyor.

FED faiz kararı neden önemli?

FED faiz kararı sadece ABD için değil dünyanın geri kalanı için de önemlidir. Çünkü dünyada en büyük ekonomik güce sahip olan ABD’nin para politikası Fed kararlarıyla şekillenir ve dolardaki hareketlilikte bu kararlar önemli etkiye sahiptir. Faiz artırımı ya da indirimi, doların seyrine etki eder.

Dünya geneline baktığımızda ABD para politikasının yakından takip edildiğini görüyoruz. FED faiz artırır mı diye fikirler üretilip yorumlar yapan ekonomistler, çeşitli senaryolar üzerinden bunları paylaşmaktadır. FED faiz artırımının yanısıra faiz artırımının olabileceği sinyali alınan konuşmalar bile dolarda dalgalanmaya neden olabiliyor. Şöyle ki; ABD ekonomi yetkilileri ve FED yöneticilerinin, konuşmalarında faiz artırımı olabilir şeklinde algılanan mesajlar dolar hareketliliğinde önemlidir.

Peki ülkeler için neden FED kararı bu kadar çok önemli? Çünkü ülkeler petrolün satışını dolar üzerinden yapar ve dış ticaretlerinde doları kullanırlar. Dolayısıyla dolar tüm dünya için ciddi bir öneme sahip. Bu yüzden ABD’de meydana gelecek bir ekonomik sıkıntı, dünyadaki diğer ülkeler tarafından da hissedilir.

FED faiz artırırsa dolar ne olur?

FED faiz artırırsa dolar ne olur diye düşünen yatırımcılar, faiz artırımı sonucunda yatırımlarını planlamak için bu sorunun cevabını beklerler. Faiz kararının doları şekillendirmesi nedeniyle, yatırımcının doğru karar alması için faiz kararınına dikkat etmesi önem arz eder.

 Peki FED faiz artırırsa ne olur? Genellikle faiz artırımıyla beraber dolar artar. Faiz artırımı, yatırımcının dolardan daha çok kar almasına neden olacağı için yatırımcının dolara yönelmesine neden olur. Dolar alarak faizden kazanç sağlayabilirsiniz. Durum böyle olunca dolara olan talep artacaktır ve dolayısıyla doların fiyatı artacaktır. Faizin yüksek olduğu para biriminde paranızı tutmanız mantıklıdır. Fakat yatırım yaparken, para birimine yatırım yaptığınız ülkenin güvenli olup olmadığına dikkat etmelisiniz. Ekonomisi sağlıklı mı, istikrar var mı, demokratik mi, yargı sistemi düzgün mü, bu soruların hepsi o ülkenin güvenilir olup olmadığına cevap verir.

FED faiz kararıyla her zaman dolar artar mı? Her zaman dolar artmaz. Bunun sebebi ise Fed’in karardan daha önce, faiz artırımı yapacağı yönünde sinyaller vermesidir. Bu sinyallerden net şekilde faiz artırımı olacağına yönelik sonuç çıkartılırsa, yatırımcılar fırsatı değerlendirmek için dolar almaya başlarlar. Nasılsa yükselecek diye alınan dolarlardan sonra dolar artmaya başlar. Yani dolar faiz kararı öncesinden şekillenir. Faiz artırımı kararı geldiğinde, zaten fiyatlar faiz artırım sinyallerine göre yükseldiği için fiyatlarda artış olmaz. Hatta düşmeye de başlayabilir.