Yapı Kayıt Belgesi nedir, nasıl alınır? İmar barışı ile hangi sorunlar çözülecek?

Türkiye’deki sorunlu yapılar için Nisan 2018’de büyük bir atılım yapıldı ve imar barışı kapsamında önemli kararlar alındı. İmar affının amacı yapı sorunu olan bina sahiplerine yapılarını kayıt altına almalarını sağlamak. Sorunlu yapı sahipleri binalarını resmi olarak belgeletmek için Yapı Kayıt Belgesi’ni alması gerekiyor. Peki ya nasıl alınıyor, imar barışı ile hangi sorunlar çözülecek? Detaylar haberimizde.

İmar barışı ile gündeme gelen Yapı Kayıt Belgesi alma zorunluluğundan sonra vatandaşlar bu belgenin nasıl alındığını ve hangi yapıları kapsadığını araştırmaya başladı. Milyonlarca sorunlu yapı sahipleri bu düzenleme ile birlikte devletle barışacak ve yapılarını kayıt altına alarak tapu sahibi olacak.

Yapı Kayıt Belgesi nedir, nasıl alınır?

Yapı kayıt belgesi; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara 31 Aralık 2018'e kadar başvurulması ve gerekli şartların yerine getirilmesi halinde imar mevzuatına aykırı inşa edilen yapıların kayıt altına alınması için verilen bir belgedir. Yapı Kayıt Belgesi 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılan binalar için geçerlidir. Yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu, diğer hususlar bakanlıkça hazırlanan Yapı Kayıt Sistemi'ne, yapı sahibinin beyanına göre kaydedilecek. Bu kapsamdan afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız; ruhsat ve eklerine veya imar mevzuatına aykırı olan yapıların kayıt altına alınması, dönüşüm projelerine finans sağlanarak dönüşümün daha hızlı ve etkin yapılması amacıyla 31 Aralık 2017'den önce inşa edilen yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara 31 Aralık 2018'e kadar başvurulması ve gerekli şartların yerine getirilmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilecek.

Yapı kayıt belgesi başvurusu sonucunda yapılan tespit sonucunda arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplamı üzerinden yüzde 3 olarak alınacak kayıt bedeli, başvuru sahibi tarafından genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere merkez muhasebe birimi hesabına yatırılacak. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında kullanılmak üzere kaydedilen gelirler karşılığı bakanlık bütçesine ödenek eklemeye Maliye Bakanı yetkili olacak. Bu ödenek dönüşüm projeleri özel hesabına aktarılarak kullanılacak. Bakanlar Kurulu, kayıt bedeline ilişkin oranı iki katına kadar artırmaya, yarısına kadar azaltmaya, ayrıca bölgelere göre kademelendirmeye ve başvuru süresini bir yıla kadar uzatmaya yetkili olacak.

Yapı Kayıt Belgesi yapının kullanım amacına yönelik olacak. Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilecek. Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilecek. Yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, Yapı Kayıt Belgesinin ve maliklerin yarısının muvafakatinin bulunması halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebilecek. Bu durumda belirtilen bedelin iki katı ödenecek. Kat mülkiyetine geçilmiş olması Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un ek 1. maddesinin uygulanmasına engel teşkil etmeyecek. Bu yapılarda kentsel dönüşüm yapılması halinde Yapı Kayıt Belgesi aranacak.

Yapı Kayıt Belgesi almak isteyen yapı sahipleri İl Müdürlükleri veya Bakanlık tarafından atanacak olan özel kuruluşlarla iletişime geçmesi gerekiyor. Yapı Kayıt Belgesi almak için başvuruların yapılması ile birlikte inceleme yapılacak ve kişinin yapısı kayıt altına alınacak.  Yapı Kayıt Belgesi almaya hak kazanan kişilerin tapu işlemleri kolaylaşacak. Belediyelerde işlemlerini resmi olarak gerçekleştirebilecek. Bu aşamadan sonra isteyen tapusunu alacak istemeyen kentse dönüşümden faydalanabilecek.

Yapı Kayıt Belgesi başvuruları ne zaman başlıyor?

İmar barışı 2018 başvuruları 8 Haziran Cuma günü başlıyor. Yaklaşık 13 milyon yapılı ilgilendiren imar barışı başvuruları için son gün ise 31 Ekim 2018.

Yapı Kayıt Belgesi başvuruları e-Devlet üzerinden yapılabilecek. 8 Haziran Cuma günü e-Devlet üzerinden yapı kayıt belgesi başvurusunda bulunabilirsiniz. Vatandaşlar başvuruları e-Devlet üzerinden takip edebilecek. Dileyenler başvurularını bakanlığın yetkilendireceği kuruluşlara da yapabilecek.

İmar mevzuatına veya ruhsata aykırı yapılara verilecek olan Yapı Kayıt Belgesi için e-Devlet üzerinden başvuruda bulunacak olan vatandaşlardan şu belgeler istenecek;

1.E-devlet şifresi

2.Cep telefonu numarası

3.E-posta adresi

4.Beyan edilecek yapının adresi

5.Tapusu olan yapılar için ada ve parsel bilgileri

6.Toplam inşaat alanı; konutların ve işyerlerinin ayrı ayrı toplam alanları (m2)

7.Yapıdaki konut ve işyeri sayısı

8.Yapının bulunduğu arsanın alanı; varsa tapudaki alan yoksa beyan edilecek alan (m2)

9.Arsa/Arazinin emlak vergi birim değeri (TL/m2) (İlgili belediyesinden alınabilecektir.)

10.Yapı sınıfı (sistemin sunacağı seçeneklerden seçilecek) 11) İmar mevzuatına aykırılığın tarif edilmesi 12) Yapıyı gösteren ve ayrılık kısmını gösteren birer adet fotoğraf. (Fotoğrafların dosya formatı .jpg, .jpeg veya .png olmalıdır.)

İmar barışı ile hangi sorunlar çözülecek?

1.Kendine ait ve iskanı bir olmayan binada oturanlar: Kendine ait binada oturanlar, belediyeler tarafından belirlenen arsa değerinin yüzde 3’ünü ve bina inşaat maliyetinin yüzde 3’ünün toplamını ödeyecek. Örneğin, İstanbul’da metrekare fiyatı 3 bin TL olan ve bin metrekare arsa üzerinde yer alan 500 metrekare büyüklüğünde kendine ait lüks bir binada oturan birinin ödeyeceği bedel şu şekilde hesaplanacak: “Arsa bedeli olarak, 3 bin TL x 1.000 = 3 milyon TL, bunun yüzde 3’ü olan 90 bin TL ödenecek. İnşaat maliyeti olarak da 2.000 TL x 500 = 1 milyon TL, Bu rakamın da yüzde 3’üne denk gelen 30 bin TL ödeyecek. Bu kişinin Yapı Kayıt Belgesi için ödeyeceği tutar 120 bin TL’yi bulacak.”

2.İskanı olmayan binada birden fazla hak sahibi varsa: İskânı olmayan bir binada oturan bir kişinin Yapı Kayıt Belgesi almak için tüm maliklerin payına düşen bedeli ödemesi gerekiyor. Ödediği bedeli rücu olarak diğer maliklerden geri alacak. 5 katlı iskânı olmayan bir binada oturan bir kişi Yapı Kayıt Belgesi almak için metrekare değeri 3 bin TL olan bin metrekarelik arsa için 90 bin TL ödeyecek. 100 metrekarelik evinin inşaat maliyeti için de 3 bin TL verecek. Böylece bu kişinin cebinden belge için 93 bin TL çıkacak. Tüm aykırılıkları yasal hale getirecek fakat kendisi dışında kalan tüm kısımları ödeme yapmayan maliklerden isteyebilecek.

3.İskanlı binada oturan fazla yapılaşması olanlar: Diğer bir senaryoda ise iskânlı bir binada oturan ancak, kendi yaptığı inşaatla kaçak alan kullanan bir kişi, kendi payına düşen arsa bedelini ve kaç metrekare kaçak alan kullandıysa onun bedelini ödeyecek. Bu kişinin bulunduğu 5 katlı bir binada arsa payı 100 metrekare ise metrekare değeri bin TL olan bin metrekarelik arsa için 100 bin TL’nin yüzde 3’ünü ödeyecek. Bu da 3 bin TL’ye denk geliyor. Bu kişinin evinde 50 metrekare kaçak alan varsa ödeyeceği tutar bin 500 TL olacak. Bu kişinin belge almak için ödeyeceği tutar ise 4 bin 500 TL’ye denk geliyor.

4.Karma kullanımlı projelerde oturanlar: Konut ve ticari alanların yer aldığı karma kullanımlı projelerde ise, ticari alanların yüzde 5’i ile konutların yüzde 3’ü ayrı ayrı toplanıp hesaplanacak. Metrekare fiyatı 1.000 TL değerinde olan bin metrekare büyüklüğündeki bir arsada, 250 metrekaresi ticari, 250 metrekaresi ise konut olmak üzere 500 metrekarelik yapı varsa bu durumda arsa için 30 bin TL, konut için 7 bin 500 TL, ticari alanlar için de 12 bin 500 TL ödenecek. Burada Yapı Kayıt Belgesi almak için ödenecek toplam tutar ise 50 bin TL olarak hesaplanıyor.