Biden ve Şi ABD’de görüştü: Tarihi sonuç çıkmadı

Biden ve Şi’nin bir yıl sonra tekrar yüz yüze görüşmesi, yaşanan krizlerin çözümü için yüksek beklentilere yol açmıştı. Ancak gözlemciler iki liderin de imkanlarının altında bir diyalog gerçekleştirdiğini söylüyor. Dört saat süren görüşme sonrası beklentilerin aksine ortak bir basın toplantısı ya da orta bildiri çıkmadı. Biden kameraların karşısına geçerek görüşmeyi değerlendirdi.

Biden kendisine yöneltilen “Bu görüşmeden sonra Şi’yi, birkac hafta önce olduğu gibi diktatör olarak nitelendiriyor musunuz?‘‘ sorusuna “Bizim hükümet şeklimizden çok farklı olarak komünist bir ülkeyi yönetmesi mantığıyla o bir diktatör‘‘cevabını verdi. Biden’in görüşme sonrası Şi’yi tekra diktatör olarak nitelemesinin sonuçları ise Çin’in yapacağı açıklamalar sonrasında görülecek.

ÜÇ KONUDA UZLAŞMA

Görüşme iki ülke arasında yeni bir başlangıc sayılacak sonuçlar doğurmadı. Yaşanan soğuk savaş için kısa süreli bir ateşkes sağlandığı söylenebilir. Görüşmede sağlanan en önemli üç gelişme şu şekilde:

Çin ve ABD silahlı kuvvetleri arasında direk telefon bağlantısı sağlanacak. Bir yılın üzerinde aralarında iletişim olmayan iki ordunun gemileri Tayvan açıklarında sürekli karşı karşıya geliyor, kaza ve tacizler söz konusu olabiliyor. Bu olayların büyük bir krize dönüşmemesi için iki ordunun yeniden birbirleriyle iletişim kararı alması önemli.

İki ülke Yapay Zeka’dan doğabilecek riskler konusunda görüşmeler yapma kararı aldı. Özellikle otonom silahlar ve nükleer silahlarda yapay zeka kullanılması yönünde görüşmeler olacak.

Uzlaşma sağlanan üçüncü konu ise Çin’in Opiodis Fentanly adı verilen uyuşturucunu üretilmesi için gerekli olan kimyasalların üretimini yasaklama kararı alması oldu. Bu uyuşturucu ABD’de yaygınlık kazandı ve ABD bu dalga ile baş etmekte güçlük çekiyor.

İki lider ne Filistin krizi ne de Ukrayna Savaşı’nın durdurulması konusunda irade beyan etti. ABD her iki sorun için de Çin’in hamle yapması beklentisi içinde. Ama Şi daha önce Rusya’ya karşı beyan ettiği “Sınırsız dostluk‘‘ görüşünü değiştirmedi. Ortadoğu’da ne bölge ülkeleri ne de Batı ile herhangi bir sorun çıkarmayacak stratejik bir tarafsızlık sürdürüyor.

Şi Cinping görüme öncesinde yaptığı açıklamada ABD ile olan ilişkilerini ‘‘Dünyanın en önemli ikili siyasi ilişkisi “ olarak nitelemiş ve kendisi ile Biden’in iki ülke halkı, dünya ve tarih için büyük sorumluluk taşıdığını söylemişti.