D’hondt sistemi nedir? D’hondt seçim yöntemiyle Milletvekili sayısı hesaplama

Türkiye’de Milletvekili sayısını belirleme de D’hondt sistemi kullanılmaktadır. D’hondt sistemi en adil sistemlerden biridir diyebiliriz. Şimdi D’hondt sistemi nedir? D’hondt seçim yöntemiyle Milletvekili sayısı hesaplama nasıl yapılır öğrenelim.

Milletvekili dağılımı nasıl hesaplanır?

Her seçim sonrasında hangi partinin oy aldığı ve buna göre kaç Milletvekili çıkardıkları belirlenir. Peki ya Milletvekili sayısını belirleyen D’hondt sistemi hesabı nasıl yapılır?

Seçim sonrası oylar sayıldıktan sonra partilerin ve bağımsız adayların aldıkları oy oranları D’hondt sistemi ile dağılımı hesaplanır.

D’hondt sistemi nedir?

D’hondt ismi 1870’li yıllarda geliştirilmiş ve Belçikalı Avukat Victor D’hondt tarafından geliştirilmiştir. Matematiksel bir formül olan D’hondt sistemi partilerin oy sıralamasını 1,2,3,4 gibi rakamlara bölerek, böldükten sonraki rakamların karşılaştırılması ile dağıtılan bir formüldür. Bu sistem ile her bölüm ve karşılaştırma sonrası bir milletvekili bir partiye dağıtılır ve daha sonra tekrar bölüm ve karşılaştırma işlemi yapılır. Bir örnek soru ile sistemi daha detaylı açıklayalım.

D’hondt sistemi ile milletvekili sayısı hesaplama örnek:

Diyelim ki bir şehirde seçime 3 parti girdi ve sırasıyla 120 bin, 70 bin ve 45 bin oy aldılar. Seçime giren partilere 1. parti, 2. parti ve 3. parti isimleri verelim. Bu şehirden çıkacak toplam milletvekili sayısı da 5 olsun.

Birinci parti oy sayısı = 120 bin

İkinci parti = 70 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Toplam milletvekili sayısı: 5

Birinci milletvekili, oy oranlarının karşılaştırmasına göre dağıtılır. Bu durumda 1. parti 120 bin oy ile en yüksek oya sahip olduğundan, otomatik olarak ilk milletvekilinin sahibi olur. İkinci milletvekili, bir önceki vekili alan partinin oyunu 2’ye bölerek, diğer parti oyları ile karşılaştırarak dağıtılır.

Birinci parti / 2 = 60 bin

İkinci parti = 70 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Bu durumda ikinci milletvekilini 70 bin oy ile 2. parti alır.

Üçüncü milletvekili, bir önceki milletvekilini 2. parti aldığı için, 2. partinin oyu da 2 ye bölünür ve bu şekilde karşılaştırarak dağıtılır.

Birinci parti / 2 = 60 bin

İkinci parti / 2 = 35 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Görüldüğü gibi 60 bin oy ile üçüncü milletvekilini de 1. parti alır.

Dördüncü milletvekili, bu sefer bir önceki oyu alan 1. partinin oyu 3’e bölünerek karşılaştırma yapılarak dağıtılır.

Birinci parti / 3 = 40 bin

İkinci parti / 2 = 35 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Bu karşılaştırmada 3. parti en yüksek rakama sahip olduğu için 4. milletvekilini alır.

Beşinci milletvekili, bir önceki oyu alan 3. partinin oyu 2’ye bölünerek ve karşılaştırılarak hesaplanır.

Birinci parti / 3 = 40 bin

İkinci parti / 2 = 35 bin

Üçüncü parti / 2 = 22,5 bin

Görüldüğü üzere 5. milletvekilini de 1. parti alır.

Sonuç olarak milletvekili dağılımı şu şekilde olur:

Birinci parti: 3

İkinci parti: 1

Üçüncü parti: 1

Bu seçim bölgesinden milletvekili çıkarmış olur.

Dhondt sisteminde bağımsız aday nasıl belirlenir?

D’hondt sisteminde bağımsız aday da bir partiymiş gibi hesaplamaya girer. Ve karşılaştırma sıralarından birinde diğer partilerin oy oranını geçmiş ise, milletvekili seçilir. Dikkat edilmesi gereken, bağımsız aday vekil seçildiğinde, aldığı oyu ikiye bölüp karşılaştırma yapılmamasıdır diğer turlarda.

D’hondt sisteminde baraj altı kalan partilerin durumu

Bu sistemde barajın altında kalan parti, Türkiye’de %10’un altında oy alan parti, hesaplamaya katılmaz. Yani bilindiği gibi hiç milletvekili çıkaramaz. Aldığı oylar da en fazla en çok alan partiye yarar genellikle.

Milletvekili Dağılımı İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Hükümet kurulması için toplam milletvekili sayısının salt çoğunluğundan güvenoyu alınması gerekmektedir. 550 sandalyeye sahip TBMM'de 276 milletvekilinden güvenoyu alan parti ya da koalisyon hükümet kurabilir.

Türkiye genelinde seçim barajını (yüzde 10) geçemeyen parti milletvekili çıkaramaz.

Bir seçim bölgesinde 2. parti milletvekili çıkaramayabilir. (1. olan parti ile 2. olan parti arasında çok fazla oy farkı varsa D'Hondt Sistemi'ne göre tüm milletvekillerini 1. parti çıkarabilir.)

Türkiye genelinde en fazla oy alan parti en fazla milletvekiline sahip parti olmayabilir.