Lale çılgınlığı nedir? Bitcoin balonuyla Lale çılgınlığı benzerliği!

Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Bitcoin'e ilişkin değerlendirmelerde bulunurken, "Bitcoin finans tarihinin en büyük balonu olan Lale çılgınlığını geçmiş. Bu spekülasyondan uzak durmalı" ifadesini kullandı. Bakan Şimşek'in bu sözlerinden sonra Lale çılgınlığı en çok arananlar arasında yer aldı. Peki Lale çılgınlığı nedir? Lale balonu olarak da bilinen Lale çılgınlığının Bitcoin ile benzerliği ne? İşte tarihte ilk balon olarak da bilinen lale çılgınlığı...

LALE ÇILGINLIĞI NEDİR?

Lale çılgınlığı, Lale balonu ve Lale spekülasyonu olarak da bilinir. 1600'lü yıllarda gerçekleşen Lale çılgınlığı, Hollanda'nın Altın Çağı’nda lale(Tulipa) soğanlarının fiyatlarının aniden aşırı derecede yükselip daha sonra bir anda çökmesine verilen isim. Balonların en eskisi olarak bilinen bu vaka, 1636 ile 1637 yılları arasında meydana geldi.

Buna göre, Lale soğanı ilk kez Kanuni Sultan Süleyman döneminde Hollanda büyükelçisi tarafından İstanbul’dan alınıp Hollanda’ya götürüldü ve tanıtıldı. Zaman içerisinde lale, bir lüks ve statü sembolü halini aldı. Öyle ki, takvimler Şubat 1637 tarihini gösterdiğinde, Lale Çılgınlığı doruk noktasına ulaştı ve laleye dayalı sözleşmeler en yetenekli zanaatkârın yıllık gelirinin 10 katına satılır hale geldi.

'VARLIKLARIN GERÇEK FİYATLARININ SAPMASI'

Lale Çılgınlığı, Hollanda ekonomisini uzun vadeli bir krize sürüklemiştir. Bu olay genelde tarihteki ilk spekülatif balon (veya ekonomik balon) olarak bilinir. Lale çılgınlığı terimi günümüzde varlık fiyatlarının gerçek fiyatlarından sapmasını ifade eden bir benzetme olarak kullanılmaktadır.
1600'lü yıllarda, kısa vadede zengin olma güdüsüyle ortaya çıkan Lale Çılgınlığı ve benzer spekülatif balonlar, varlıkların el değiştirdiği birçok piyasada çeşitli mallara hücum durumunu tanımlamak için kullanıldı.

Dolayısıyla Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Bitcoin'i 1636-37 tarihlerinde gerçekleşen Lale çılgınlığına benzetirken, sanal paranın değerinin bir anda yükseldiği gibi bir anda da çöküşe geçebileceğini söylüyor.

Nitekim geçtiğimiz günlerde de Nobel Ödülü sahibi ve Dünya Bankası’nın eski baş ekonomistlerinden Joseph Stiglitz, Bitcoin'e dair benzer değerlendirmelerde bulunmuş ve Bitcoin'in yasaklanması gerektiğini savunmuştu.

NOBEL ÖDÜLLÜ EKONOMİST: HEYECANLI ZAMANLAR YARATAN BİR BALONCUK

Kriptolu para Bitcoin'in değeri hızla yükseliyor. Devletlerin merkez bankaları önlemler almaya devam ederken, birçok kişi de Bitcoin ile yatırım yapmanın yollarını arıyor. Ancak bu durum ekonomi piyasasını da olumsuz etkileyebilecek gibi duruyor. Nitekim geçtiğimiz günlerde Nobel Ödülü sahibi ve Dünya Bankası’nın eski baş ekonomistlerinden Joseph Stiglitz, kripto para Bitcoin'in yasaklanması gerektiğini belirtti.

2001'de Ekonomik Bilimler alanındaki Nobel Anma Ödülü'nü kazanan Stiglitz, "Bitcoin, pek çok insana heyecanlı zamanlar yaşatan bir baloncuk. Ancak yarın ne olacağını kimse bilemiyor. Bitcoin, yalnızca kaçınma potansiyeli ve gözetim eksikliği nedeniyle başarılı oldu. Bana öyle geliyor ki yasa dışı olması gerekiyor, sosyal açıdan faydalı bir işlev görmüyor" ifadelerini kullanmıştı.

'HÜKÜMETLER MÜDAHALE EDERSE ÇÖKER'

Öte yandan ABD'li ekonomist Stiglitz, hükümetlerin Bitcoin’i kontrol altına alma girişimlerinde bulunmaları halinde söz konusu kriptolu paranın değerinin düşeceğini savunuyor. Ancak ona göre, bütün dünya üzerine kurulu olan sistemi kontrol altına almak zaman alacağından bu düşüş, yavaş yavaş gerçekleşecektir.