Partilerin oy oranlarına göre milletvekili dağılımı nasıl yapılacak? Ortak oy, artık oy ne demek?

24 Haziran’da gerçekleştirilecek olan Cumhurbaşkanı ve Milletvekili Genel seçimlerine çok az bir süre kaldı. Bu seçimi diğerlerinden farklı kılan nokta ise ittifak sistemiyle sonuçların belli olması ve milletvekili dağılımının buna göre yapılıyor olması. Peki ya Partileri oy oranlarına göre milletvekili dağılımı nasıl yapılacak? Milletvekili dağılımını etkileyen ortak oy, artık oy ne demek?

Partileri oy oranlarına göre milletvekili dağılımı nasıl yapılacak?

Türkiye’de gerçekleştirilecek; Cumhurbaşkanı ve milletvekili genel seçimlerine sayılı gün kala, siyaset bilimi uzmanları, milletvekili dağılımının önce ittifakın aldığı toplam oya bağlı olduğunu, sonrasında ise ittifak içindeki partilerin aldıkları oyların son durumu belirlediğini açıkladı. Bu hafta yapılacak olan seçimlerde her bir oyun diğer seçimlere nazaran daha önemli. Önce ittifakların aldıkları oy oranına göre çıkaracakları milletvekillikleri belirlenecek, sonrasında da partilerin hangi sayıda milletvekili çıkaracağının tespitinin yapılacak. Aynı oy oranı olmasına rağmen, ittifak oluşturulması ve oluşturulmaması durumlarında, farklı miktarlarda milletvekili kazanımları söz konusu olacak.

Milletvekili seçimleri için, dikkate değer iki ana husus var; Bunlardan birincisi, ittifakların oluşması sebebiyle, milletvekili sayısında değişmeler olabilir. İkincisi ise sadece ittifaklara verilen oyların oy adıyla geçerli olmasıdır. Bu seçimde, milletvekili seçimi için, ittifak alanı; ittifak unvanı bölümü ile aralarındaki boşluk dahil, ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamını ifade eder. İttifak alanı içerisinde, evet mührünün hem bir siyasi partiye ayrılan alanı, hem de ittifak unvanı bölümüne, ittifak unvanı bölümünü karşılayacak şekilde basılması halinde, oy pusulaları geçerli kabul edilip, sayım döküm cetvelinde, o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek. Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine evet mührünün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilir ve sayım döküm cetvelinde, ittifakın ortak oyları sütununa; rakamlar birden başlamak üzere, sırasına göre çizilmek suretiyle, ayrı ayrı işaretlenecek. Böylece, ittifakın ortak oyları partilere dağıtılmış olup, sonrasında D’hondt Sistemi’ne göre, önce ittifakların sonra da partilerin çıkarttıkları milletvekilleri sayısı belirlenecek.

Ortak oy ne demek?

Mührün, oy pusulasında bir ittifak altında yer alan partilerin birden fazlasına vurulması ya da ittifakın adının yazdığı kısma vurulması veya aynı ittifak içindeki iki partiye ayrılan bölümlerin ortasına vurulması halinde bu oy geçerli kabul ediliyor ve ittifakın ortak oyu olarak kaydediliyor. Böylece bir ittifakın aldığı toplam oy sayısı da ittifakın ortak oyu ile ittifak içerisindeki partilerin tek tek aldıkları oyların toplamıyla belirleniyor. Milletvekili dağılımı da ilk etapta ittifaklar ve seçime ittifak dışında katılan partiler arasında dağıtılıyor. Bu bölümde ittifaklara ve partilere göre oy dağılımı gösteriliyor.

Artık oy ne demek?

Ortak oyların dağılımı da her partinin kendi oyunun, ittifak içindeki partilerin tamamının aldığı toplam oya bölünmesiyle elde edilen sayının ittifakın ortak oy miktarıyla çarpılması sonucu bulunan 'katsayıya' göre yapılıyor. Ortak oylar her partinin kendi katsayısına göre partiler arasında dağıtılıyor. Oyların tam sayı olarak dağıtılması gerektiğinden dolayı dışarıda kalan ve hiçbir partiye gitmeyen oylara da 'artık oy' adı veriliyor. Artık oy da partilerin katsayılarının küsuratının, yani ondalık kısımları büyükten küçüğe dizilerek, en yüksekten en düşüğe doğru sıfırlanana kadar partiler arasında dağıtılıyor. Böylece ittifaka gelen ortak oyların tamamı bir şekilde dağıtılmış oluyor.

D'Hondt sistemi nasıl uygulanıyor?

24 Haziran seçimlerinde iki kez D'Hondt sistemi kullanılacak. Dünyanın birçok ülkesinde parlamento sandalye dağılımının belirlenmesinde D'Hondt Sistem kullanılıyor. Bu sistemde bir seçim bölgesinde her partinin ya da ittifakın aldığı oy oranı o seçim bölgesine ait milletvekili sayısına sırayla bölünüyor. İlkinde Türkiye genelinde ve yurtdışında kullanılan oylara göre, her seçim bölgesinde ittifak ve partilerin kazandığı vekil sayısı tespit edilecek. Daha sonra her seçim bölgesinde ittifakların aldığı milletvekili sayısı da ittifak içindeki partilerin aldığı oy miktarına göre D'Hondt Sistemi uygulanarak dağıtılacak. İlk etapta ittifakların aldığı sandalye sayısı, ardından da ittifak içindeki partilerin sandalye sayısı ortaya çıkacak.