TCMB'DEN Bakan Albayrak'a açık mektup

2019 yılında yüzde 5 olarak belirlenen enflasyon hedefine ulaşamayan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) hükümet adına Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'a "Açık Mektup" gönderdi.

TL'deki değer kaybının gecikmeli etkisi

Mektupta hedeften sapmanın nedenleri arasında 2018 yılında Türk Lirası'nda gözlenen değer kaybının tüketici fiyatları üzerindeki gecikmeli etkilerinin bu dönemde azalarak da olsa sürmesi, enflasyondaki yüksek seviyenin geçmişe endeksleme kanalıyla ücretler ve fiyatlara yansımasının belirleyici olduğu kaydedildi.

Maliyet unsurlarına bağlı olarak enerji grubundaki yönetilen fiyat ayarlamaları ve dayanıklı mallardaki vergi indirimlerinin geri alınmasının da enflasyona yukarı yönlü etkide bulunduğu belirtildi. Enflasyonun orta vadeli hedefin üzerinde kalmasına neden olan bir diğer unsurun da gıda fiyatları olduğu belirtildi.

2019 yılında enflasyonu belirleyen faktörler şöyle sıralandı:

"Tüketici enflasyonu, 2019 yılı sonunda bir önceki yıla kıyasla 8,5 puanlık azalışla yüzde 11,8’e gerileyerek sene başında verilen yüzde 14,6 oranındaki tahminin altında kalmış, ancak yüzde 5 hedefi etrafında belirlenen belirsizlik aralığının dışında kalmıştır. Bu gelişmede, 2018 yılında Türk lirasında gözlenen değer kaybının tüketici fiyatları üzerindeki gecikmeli etkilerinin bu dönemde azalarak da olsa sürmesi ve enflasyondaki yüksek seviyenin geçmişe endeksleme kanalıyla ücretler ve fiyatlara yansıması belirleyici olmuştur. Buna ek olarak, maliyet unsurlarına bağlı olarak enerji grubundaki yönetilen fiyat ayarlamaları ve dayanıklı mallardaki vergi indirimlerinin geri alınması da enflasyona yukarı yönlü etkide bulunmuştur. Nitekim enerji fiyatları, eşel mobil uygulamasının sınırlayıcı etkilerine rağmen, yılın ikinci yarısında elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki ayarlamalara bağlı olarak 2019 yılında yüzde 11,0 oranında artmıştır.

Enflasyonun orta vadeli hedefin üzerinde kalmasına neden olan bir diğer unsur da gıda fiyatları olmuştur. Her ne kadar yılın ikinci yarısında olumlu arz koşullarına bağlı olarak işlenmemiş gıda enflasyonunda bir yavaşlama gözlense de, özellikle işlenmiş gıda grubunda yer alan belirli ürünlerdeki birikimli maliyetlerin etkisiyle gıda yıllık enflasyonu yıl sonunda yüzde 10,9 olarak gerçekleşmiştir.

Geçmiş enflasyona endeksleme davranışının ve dolayısıyla enflasyon katılığının daha belirgin olduğu hizmet grubunda yıllık enflasyon, reel birim işgücü maliyetleri, canlı turizm talebi ve gıda fiyatlarındaki seyre bağlı olarak yüksek seviyesini korumuş ve 2019 yılını yüzde 12,3 seviyesinde tamamlamıştır. Tüketici enflasyonuna önemli bir katkı da alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubundaki yüzde 43,1 oranındaki fiyat artışından gelmiştir. Söz konusu artışın yıllık enflasyona etkisi 1,8 puan olmuştur.

Özetle, Türk lirasında istikrarın sağlanması, iç talep koşulları ve ithalat fiyatlarındaki ılımlı görünüm ve yıl boyunca enflasyon beklentilerinde gözlenen iyileşmeyle birlikte 2019 yılında tüketici enflasyonu belirgin bir düşüş kaydetmekle birlikte orta vadeli hedefin üzerinde kalmıştır."

'Enflasyonda beklentiler ve fiyatlama davranışlarında belirgin bir iyileşme var'

Mektupta şöyle denildi:

"Döviz kuru gelişmeleri ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmaya bağlı olarak 2018 yıl sonunda yüzde 20,3 oranında gerçekleşen tüketici enflasyonu, 2019 yılında 8,5 puan gerileyerek yılı yüzde 11,8 düzeyinde tamamlamıştır. Para politikası adımlarının yanı sıra makroekonomik dengelenmeye yönelik olarak uygulanan ekonomi programının da katkısıyla enflasyonun ana eğilimi, beklentiler ve fiyatlama davranışlarında belirgin bir iyileşme sağlanmıştır.

Orta vadeli enflasyon beklentilerindeki düşüş eğilimi genele yayılarak sürerken, son aylarda beklenti dağılımının anket katılımcıları arasında artan bir uyum içermesi orta vadeli enflasyon görünümüne ilişkin belirsizliklerin önemli ölçüde azaldığına işaret etmektedir. Bununla birlikte, orta vadeli enflasyon beklentilerinin halen orta vadeli hedefin üzerinde seyretmesi, fiyat istikrarına dair riskleri canlı tutmaktadır.

Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesi için para politikasındaki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, parasal duruş ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir. TCMB, fiyat istikrarı ve finansal istikrar amaçları doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir.

Para politikası etkinliğinin desteklenmesi ve enflasyon-büyüme ödünleşiminin asgariye indirilmesi açısından makro finansal politikaların risk primini düşürmeye odaklanması ve makro politika öngörülebilirliğinin arttırılmaya devam edilmesi kritik önem arz etmektedir. Para ve maliye politikası eşgüdümünün güçlü bir şekilde sürdürülmesi fiyat istikrarı ve finansal istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacaktır.

Bu çerçevede, önümüzdeki dönemde güven kanalı ile kredi kanalının iktisadi faaliyetteki toparlanmaya destek vereceği, aynı zamanda enflasyonun hedeflenen patikayla uyumlu seyredeceği öngörülmektedir.

Enflasyondaki katılık ve oynaklıkları azaltacak yapısal adımlara devam edilmesi fiyat istikrarına ve dolayısıyla toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacaktır. Bu kapsamda TCMB, yapısal unsurları analiz etmeye, politika önerileri geliştirmeye ve enflasyonla mücadelenin önemi konusunda ilgili paydaşlar ve kamuoyu nezdinde farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalarına devam edecektir."