Gemilerin en önde bulunan baş taraflarına ne ad verilir?

Son zamanların popüler uygulamalarından olan Hadi herkes tarafından büyük bir ilgi görüyor. Bu akşam başlayacak olan yarışmanın sorusunun ipucu Hadi sosyal medya hesabından yayınlandı.

Gemilerin en önde bulunan baş taraflarına ne denir?

Hadi sorusu 21 Eylül 2018 Cuma

Bir geminin teknesi uzunluğuna olmak üzere üç kısma bölünmüştür:

Baş kısım (pruva: forepart)

Orta kasara (vasat: amidship)

Kıç kısım (pupa: afterpart)

Gemi teknesine perspektif bir görünüşten bakarsak;

Baş kısım, Baş bodoslama (Stern)

Kıç kısım Kıç bodoslama (Stern) da son bulur.

Tekne içindeki herhangi bir bölüm veya yeri tarif edebilmek için, baş bodoslama yönünde olanlar için Baş tarafta, kıç bodoslama yönünde olanlar için Kıç tarafta terimleri kullanılır. Örneğin, teknenin köprü üstünde duran bir gemici için, zincirlik geminin baştarafındadır, baca geminin kıç tarafındadır.

Gemi teknesi boyunca uzatılan herhangi bir doğru hat, baş-kıç yönünde (fare and aft) diye anılır.

Geminin bodoslamalarını birleştiren doğru çizgiye de Pruva pupa hattı(fare and aft midship line) denir.

Gemi planlarında bu çizgiyi gösteren doğruya “Merkez hattı” (Centre line) adı verilir.

Gemiler, üzerinde birçok bölüm bulunduran mekanik yapılardır. Güverte, sancak, iskele ve borda gibi farklı isimler verilen bölümlerden birisini de gemilerin en önde bulunan baş taraflarına verilen pruva ismi oluşturmaktadır. Bir gemiyi tanımlayan terimler arasında önemli bir yer turan pruva, gövdenin ön kısmını oluşturmaktadır. Pruva veya baş, bir deniz taşıtının gövdesinin ön kısmına verilen addır. Taşıt hareket hâlinde iken en önde kalan kısımdır ve pupa (kıç) kavramının zıttıdır. Bir gemide başın en önemli görevi suyu yararak sürüklemeyi (direnci) azaltmaktır.

Genellikle yavaş yük gemilerinde hacmi (dolayısıyla batmazlığı) artırmak için yayvan bir pruva kullanılırken daha hızlı gemilerde keskin yapılı bir pruva kullanılır. Bir pruva suyun üstten aşıp güverteye ulaşamayacağı kadar yüksek olmalıdır. Eğimli (diyagonal) bir pruva su tutmayı kısmen azaltır. Bunun buzlanmayı, paslanmayı ve çürümeyi önleme gibi faydaları vardır. Pruva sözcüğü Türkçeye Venedikçe "prova" sözcüğünden geçmiştir. İtalyancası "prora" veya "prua" şeklindedir.

Deniz taşıtlarında kullanılan terimler ve anlamları

Kaptan Köşkü yada Köprü Üstü:Geminin kullanıldığı yer.Dümen evide denebilir.Seyrüsefer aletlerinin bulunduğu yer anlamınada gelir.
Dümen:Bir nevi direksiyon.Gemiye kumanda etmeyi sağlayan sistem.
Başüstü:Geminin ön kısmı.
Kıçüstü:Geminin arka kısmı.
Baş omuzluk:Geminin baştan sonraki vasatla baş kısım arası.
Vasat:Geminin orta kısmı.
Kıç omuzluk:Geminin orta kısmıyla(vasat) arka tarafı (kıç) arasında kalan kısım.Örnek:Sancak baş omuzluk.
Sancak:Geminin sağ tarafı.
İskele:Geminin sol tarafı.
Silyon fenerleri:Seyir esnasında geminin direğinde yakılan fenerler.
Baba:Gemi limana bağlandığı zaman yada yedeklendiği zaman halat(ların) bağlandığı sağlam direk yada sistem.
Palamar:Geminin limana bağlandığı halat.
Can salı (Life Boat):Herhangi bir batma yada tehlike durumunda yolcu yada mürettebatın kurtulmasını sağlayan şişme bot.Bir nevi filika.
Loça:Halatın geminin bordasından geçirmeye yarayan bordaya açılan delik.Aynı şekilde geminin demir zincirinin de geçtiği deliğe denir.
Borda:Geminin yan kısımları.
Alabanda:Geminin iç ve dış yanları.Bir nevi duvar.
Demir:Çapa.Geminin açık denizde sabit durmasını sağlayan ağır, metalden parça.
Pusula:Geminin yönünü bulmak için kullandığı seyir aleti.Dünyamızın manyetik alanını sabit Kuzeyi göstererek yön bulmayı sağlar.360 dereceden oluşmuştur.
Radar:Geminin herhangi bir kötü hava koşulunda çevresindekileri görebilmesi için kullandığı seyir aleti.
Tornistan:Geminin geri gitmesi (komutu).Aynı zamanda makine(lerin)geri çalışmasıdır.
Tornahead:Geminin ileri gitmesi (komutu).Aynı zamanda makine(lerin)ileri çalışmasıdır.
Stop:Geminin durması (komutu).Aynı zamanda makine(lerin)durmasıdır.
Aborda:İki yada daha çok geminin limana yada yanyana bağlanması.
Mola:Gemi kalkarken halatların boşlanması.
Volta:Gemi yanaşırken halatın bağlanması.
Makine dairesi:Geminin motorunun bulunduğu yer.
Karina:Geminin su altında kalan tekne kısmı.
Sintine:Geminin en alt iç kısmı.
Manika:Geminin ambarlarının,makine dairesinin yada hava alması gereken yerlere hava almayı sağlayan havalandırma tertibatının güvertede kalan kısmı.
Usturmaça:Geminin başka bir gemiye yada limana çarpmaması için geminin yanlarına yapılan lastik,tahta v.b malzemeden yapılmış korumalık.Bir nevi tampon.
Fors:Geminin şirketinin yada bağlı olduğu firmanın geminin bacasında yada herhangi bir yerindeki arma.(Örnek:Denizyollarının çapası gibi.)
Yeke:Geminin dönmesini sağlayan pervanenin önünde olan suyun altındaki dümen sisteminin son parçası sac levha.
Lumbuz:Gemi penceresi.Genelde yuvarlak olanlara lumbuz denir.
Kaporta:Gemi giriş çıkış kapısı.
Kırlangıç Güverte:Köprü üstünün sancak ve iskele kısımlarının dışarıda kalan yerleri.
Miyar Güverte:Geminin en üst güvertesi.İsminide miyar pusuladan alır.
Miyar Pusula: Dünyamızın manyetik alanlarından hakiki kutbu(Kuzey) gösteren bir seyir aleti.
Filika Güverte:Köprü üstünün bir alt güvertesi olup aynı zamanda filikaların olduğu güverte.
Kasara Güverte:Gemilerde baş ve kıç kasara olmak üzere iki tanedirler.Ana güvertenin bir üst güvertesi.
Ana Güverte:Geminin ambarlarının v.s olan baştan kıça kadar olan kasara güvertelerden hariç güverte.
Kuzine:Gemi mutfağında yemeklerin yapıldığı yer.Bir nevi ocak.
Şimdilik aklıma gelenler bunlar.