Luminol(mavi ışık yöntemi) nedir? Luminol yöntemi ne işe yarar, nasıl uygulanır?
Günlerdir gündemden düşmeyen Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın aralama çalışmalarında luminol yöntemi uygulandığı bilgisi verildi. Bunun üzerine luminol yöntemi nedir? Ne işe yarar? Nasıl uygulanır? Sorularının cevabı merak edilmeye başladı.
Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda 2 Ekim’den bu yana kayıp olan gazeteci Cemal kaşıkçı için konsoloslukta yapılan arama çalışmaları sona erdi. Yaklaşık 5 saat süren çalışmaların ardından delil torbalarının çıkarılışı sırasında, polis memurlarının üzerindeki kırmızı lekeler dikkat çekti. İlk olarak kan olarak değerlendirilen lekelerin, incelemelerde kullanılan kimyasal maddelerden kaynaklandığı öğrenildi. Çalışmalar kapsamında konutun içinde detaylı arama yapan ekipler, DNA izi aramak için 'Luminol' adı verilen yöntemi kullandı. Peki ya arama ekibinin kullanmış olduğu luminol yöntemi nedir? Ne işe yarar, nasıl uygulanır? Tüm detaylar haberimizde.
Olay yeri inceleme ekipleri, daha önce Münevver Karabulut cinayeti de dahil olmak üzere çok sayıda cinayeti çözmek için kullandıkları "mavi ışık yöntemini" kullanıldı. Duvarlara ve konsolosluk içindeki her noktaya bu ışık tutulurken, ekiplerin çalışması da kameralarca kaydedildi.
Mavi ışık yöntemi nedir?
Mavi ışık yöntemi modern “olay yeri inceleme” yöntemlerinden biri olarak bütün dünyada kullanılıyor. Luminol adı verilen madde herhangi bir yüzeye püskürtüldüğünde, bu yüzdeki kan izi ve kalıntılarıyla tepkimeye giriyor. Tepkime sonucunda ise mavi-yeşil renkte bir ışık saçıyor. Böylece gözle görülemeyecek kan kalıntıları tespit edilebiliyor.
Luminol nedir?
Luminol (C8H7N3O2) kullanımı kemilüminesans etki veren kimyasal bir moleküldür. Oksitleyeci madde ile etkileşime girdiğinde, ışıldar (kemilüminesans oluşur) böylelikle ortama mavi bir ışık yayar. Yaklaşık 18.yy. da adli tıp alanında; kriminologlar ve genellikle olay yeri incelemede gözle görülmeyen ifrazatların bulunmasında ve ortaya çıkarılmasında kullanılmaya başlanmıştır. Luminol ilk kez 1902 yılında Almanya’da sentezlendi. Teknik adı 3-aminofitalhidrazit olan bu molekül luminol adını 1920’li yılların sonunda aldı. Adli olaylarda kullanımı 1937’de gündeme gelen luminolün 1942’de bilim insanları tarafından adli vakalarda kan tespitinde kullanılması tavsiye edildi.
Luminol yöntemi ne işe yarar?
Polisiye dizi veya film izlerken çoğumuzun denk geldiği bir sahne vardır. Cinayet ihtimali olan ancak kan izinin görünmediği bir ortam karartıldıktan sonra, uzman, ortamda belirli yerlere ve eşyalara bir sıvı püskürtür ve devamında bazı yerlerde mavimsi bir parıltı görünür. Bu mavimsi parıltı ortamdaki kan izlerini görünür hale getirir ve böylece cinayetin çözümüne doğru yol alınmaya başlanır. Mavimsi parıltının kaynağı olan luminol ismindeki molekül bugüne kadar pek çok cinayetin aydınlatılmasında rol oynadı.
Luminol kan izlerini nasıl ortaya çıkarır?
Bir molekül ya da iyondaki uyarılmış elektron veya elektronlar temel hale dönerken enerjilerini yayarlar ve bu enerji renk olarak görünebilir. Luminol hidrojen peroksit gibi yükseltgen (tepkime esnasında elektron alan tanecik) bir molekülün ve katalizörün (tepkimeyi hızlandıran tanecik) bulunduğu bazik bir ortamda mavimsi renkte ışık saçar. Bu tepkimeyi çeşitli metal iyonları katalizör olarak hızlandırabilir. Kırmızı kan hücrelerimizde bulunan hemoglobindeki demir de bu etkiyi gösterir. Luminolün hidrojen peroksit ile tepkimesi sonucu oluşan aminofitalat uyarılmış (elektronlarından bir veya daha fazlası normalde bulunduğu enerji seviyesinden daha yüksek enerji seviyesinde olan tanecik) haldedir. Aminofitalattaki uyarılmış elektronlar temel hale dönerken fazla enerjilerini ışık olarak saçar. Bu ışık karanlık ortamda mavimsi renkte görünür.
Mavimsi parıltı ortamdaki kana dair kesin kanıt mı?
Luminol özellikle bir cinayet sonrası ortamdan yok edilmek istenen kan izlerini tespit etmek için kullanılıyor. O kadar etkili ki ortamda milyonda bir oranında kan bulunsa dahi bunu tespit edebiliyor. Bu nedenle cinayet sonrası, katil ne kadar temizlediğini zannederse zannetsin ortamda büyük olasılıkla luminol tarafından tespit edilebilecek kadar kan kalıyor. Ancak luminol sıkılan loş bir ortamda ışıldama gözlenmesi ortamda kan olduğunu ispatlamaz. Çünkü tükürük, pas, irin gibi maddeler; elma, kayısı, yaban turpu, şalgam, soğan gibi sebze ve meyvelerdeki enzimler; bakır, potasyum permanganat, pas, iyot gibi inorganik maddeler de luminolle pozitif sonuç verebiliyor yani ışıldama gözleniyor. Ayrıca kan lekesi varsa bunun insana mı yoksa bir başka canlıya mı ait olduğunu, insana aitse kime ait olduğunu belirlemek için luminol testinden sonra DNA testi gibi tamamlayıcı testlerin yapılması gerekiyor.