Manyetik alan kayması ne demek, nasıl oluyor?

Bugün sosyal medyada en çok konuşulan konulardan biri de manyetik alan kayması. Bazı kişiler gece uyandıklarında tuhaf bir şeyler hissettiklerini belirtiyor. Sosyal medyada bahsi geçen yorumlara göre bir kaç kişide uykudan uyanamama, kendi kendine uyku haline geçme, yüz yıkayamama, donup kalma şeklinde hatalar oluşmuş.. Peki ya bunlara neden olan manyetik kayma nedir, nasıl olur? Gerçekten böyle bir şey mümkün mü?

Manyetik alan kayması ne demek, nasıl oluyor?

Dünya, demir bir çekirdeğe sahip ve çekirdeğin dış kısmındaki hareket ise, büyük bir ihtimalle Dünya'nın yüzeyinde ölçülenden daha fazlasını oluşturan manyetik alanın, değişmesini sağlıyor. Dünya iki kutuplu manyetiğe benziyor. Bunlar; Kuzey manyetik kutbu ve güney manyetik kutbudur. Manyetik alanlar birbirine tam olarak simetrik değil ve her zaman değişken dalgalanmalar gösterir. Manyetik kutuplar, coğrafi kutuplarla çakışmazlar ve aralarındaki fark "sapma" olarak adlandırılan bir açıdır. Bu, pilotlar için ciddi bir sıkıntı gibi gözükmüyormuş gibi olsa da, Dünya'nın manyetik alanı, zamanla sapma açısı değiştiği için kayar.  Uzun mesafeli hava uçuşlarında birkaç derecelik hata, uçağın yanlış havaalanına varmasına neden olabilir. Sapma, mevkiye bağlı olarak da farklılık gösterir.

Yüksek enlemlerde, sapma daha büyüktür ve sapma giderek artacağı için, pusula güvenli sonuç vermez. Şayet, manyetik kutup üzerinde durup pusulanızı kullanmaya çabalarsanız, işaret ettiği yeri bilemezsiniz. Boylam da, faktörler arasındadır. Dünya'nın çekirdeğindeki erimiş demirin hareket modelleri değiştiği için, manyetik alan şekli de buna bağlı olarak değişecektir. Şu an itibariyle, manyetik alanın dikey olduğu kuzey kutbu, Kuzey Buz Denizi'nin yukarısında 84.97 derece kuzey ve 132.35 derece batıda konumlanmıştır ve genelde yılda yaklaşık 55 km kuzey ve kuzeybatı Sibirya'ya doğru kaydığı söyleniyor. Manyetik kutupların kaymasına neden olan aynı kuvvetler, aynı zamanda manyetik kuzey kutbun, manyetik güney kutupla karşılıklı olarak yer değiştirmesi(tersinme) gibi daha dramatik bir değişime de neden olabilir.

Gezegenin manyetik alanı şimdiden değişiyor. Bu durum, kutupların yer değiştirmeye hazırlanıyor olduğu anlamına gelebilir. Değişimin ufukta olduğunu henüz onaylayamasak da, durum olasılık dahilinde. Dünya tarihini düşündüğünüz zaman, kutupların ters dönmesi tamamen sıra dışı bir olay değil. Ancak bu defa, insanlık için ciddi sonuçlar barındırıyor olabilir. Bilim insanları, manyetik alan kayması üzerinde çalışma yapmak üzere uydu görüntüleri ve karmaşık hesaplamalar kullanmaya başlayıp, kutup kaymasının eli kulağında olup olmadığına karar vermeye çalıştılar. Bilim insanlarının bulduğuna göre, erimiş haldeki demir ve nikel, Dünya çekirdeğinin kenarındaki ikiz kutbun enerjisini düşürüyordu. Gezegenin manyetik alanı burada üretiliyor.

Manyetik alan korumasının azalmasıyla uydularda meydana gelen hasarlar, elektrik şebekelerini kontrol eden uydu zamanlama sistemlerini etkileyebilir. Bu şebekeler bozulabilir ve uzmanların on yıllar boyunca sürebileceğini tahmin ettiği, dünya çapındaki elektrik kesintilerine yol açabilir. Elektrik şebekeleri çalışmadığı zaman, cep telefonlarını, ev aletlerini ve çok daha fazla şeyi kullanamayabiliriz. Birdenbire kesilen elektrikler yüzünden, hastaneler yedek güç kaynakları bulmak için mücadele edebilir ve çok sayıda yaşam tehlikeye girebilir. GPS teknolojisi de tehlikeye girebilir ve bu durum, askerî operasyonlardan tutun da yol bulma kabiliyetimize kadar her şeyi etkileyebilir.