Saz ustası Hayri Dev kimdir, kaç yaşında neden öldü?

Pek çok üniversitede ders veren ve aynı zamanda saz ustası olan Hayri Dev hayatını kaybetti. Bunun  üzerine  Hayri Dev’in türküleri ve hayatı araştırılmaya başladı. Türkiye UNESCO tarafından 'Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı' ilan edilen Hayri Dev’i kaybetti.

Hayri Dev neden öldü?

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) 10 yıl önce "Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı" seçtiği 85 yaşındaki saz ustası Hayri Dev, tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Yaklaşık 10 gün önce belindeki rahatsızlık nedeniyle hastaneye başvurdu. Burada 5 gün tedavi gören Dev, daha sonra Pamukkale Üniversitesi Hastanesi'ne sevk edildi. Bel kemiğindeki çatlak nedeniyle dün ameliyat edilen ve beyin cerrahisi servisinde yatan Dev, sabaha karşı hayatını kaybetti. İkisi erkek 5 çocuk babası Hayri Dev'in cenazesi, ikindi namazını müteakip Gökçeyaka Mahallesi'nde toprağa verilecek.

HAYRİ DEV KİMDİR?

1933 yılında Denizli'nin Çameli ilçesinin Gökçeyaka köyünde doğdu. Yoksul dağ köyünde, yürümeye başladıktan kısa bir süre sonra ailenin en önemli mal varlığı olan birkaç keçinin peşine düştü. Dağlarda yankılanan yanık kaval sesine, düğünlerde dinlediği üç telli saza gönül verdi. Hayri Dev hiç okula gitmedi. Okuma yazmayı okula giden bir arkadaşından öğrendi. Cura denilen 3 telli çalgıyı öğrenip, söylemeye o yıllarda başladı. Yaşadığı Gökçeyaka Köyün eski ismi taşıyan Masıt Kırığı denilen dokuz sekizlik mahalli ezgileri çalan ve söyleyen bir usta oldu. İkisi erkek, üçü kız toplamda 5 çocuğu var.

1992 yılında hayatını değiştirecek bir olay oldu. Fransız Jerome Cler İspanya'da duyduğu bir bağlama sesinin büyüsüne kapılarak Türkiye'ye geldi. Bin 500 metre yükseklikteki Çameli ve Fethiye dağlarında uzunca bir süre bu sesin kaynağını bulmaya çalışırken yörenin kültürü hakkında 350 sayfalık bir tez hazırladı. Sorbonne Üniversitesi'nin Etimoloji Bölümü'nden doçentlik alması da bu tezle oldu. Cler, Türkiye'ye işte bu tarihte geldi. Hayri Dev'i buldu. Dinlediği ses, Dev'in elindeki üç telli saza aitti. Daha sonra 15 kişilik bir Fransız ekibi tekrar köye geldi. Dev'in hayatı 'Ormanlar Arkası' adlı belgesel filmle anlatıldı. Fransız müzikologlar üç defa ülkelerine konser verdirtmek üzere çağırdılar. Hatta bir Fransız her yıl Dev'den ders almak üzere, Çameli'ne kadar geliyor; belgesel çekimler yapıyordu.

Birkaç defa yurt dışına da giden Hayri Dev'e ‘Koca Usta' diyorlar. 'Koca Usta' lakabını elinden her iş geldiği için almış. Marangozluk, terzilik (başındaki şapkayı kendisi yapmış), ayakkabıcılık gibi işlerin elinden geldiğini söylüyor. ‘Elin yapacağı her şeyi yaparım' diyor ve devam ediyor: ‘Ama hiçbirini yapmak istemedim. Çünkü ben çobanım ve müzisyenim. Çalgıcılıktan çok aç kaldığım oldu ama hiçbir zaman ondan ayrılmadım.'  Çameli Halk Eğitimi Merkezi'nin oluşturduğu 10 kişilik grup içinde üçtelli cura ve çam düdüğü çaldı. 2004'de Ankara'da, 2005'de İstanbul'da Kültür Bakanlığı'nın yaptığı Halk Oyunları şölenlerine, 2007 İzmir İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'nün davetlisi olarak bu grubu içinde bulundu.