UH 1 helikopterinin özellikleri nelerdir, neden düşer? TSK'nın helikopterleri

UH 1 helikopterinin özellikleri nelerdir, neden düşer? TSK'nın helikopterleri ile ilgili bilgiler Sancaktepe'de düşen askeri helikopter haberinden sonra gündeme geldi. Haberimizde UH 1 helikopterinin özellikleri nelerdir, neden düşer? TSK'nın helikopterleri ile ilgili bilgileri bulabilirsiniz. Sancaktepe'de Sarıgazi mahallesine düşen helikopterde bulunan 4 asker şehit oldu, 1 asker yaralı. Peki ama UH 1 helikopterinin özellikleri nelerdir, neden düşer? TSK'nın helikopterleri nelerdir? İşte UH 1 helikopterinin özellikleri nelerdir, neden düşer? TSK'nın helikopterleri ile ilgili bilgiler...

İstanbul Çekmeköy'de, Kirazlıdere Mahallesi'nde bulunan Parkverde Sitesi yakınlarına UH-1 tipi bir askeri helikopter düştü. İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, kazada 4 askerin şehit olduğunu açıkladı. Kazada herhangi bir sivil vatandaşın yaralanmadığı bildirildi. Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı ve Milli Savunma Bakanlığı askeri helikopterin düşmesine ilişkin soruşturma başlattı. Geçen yıl Kasım ayında İstanbul Sancaktepe'de eğitim uçuşu için havalanan aynı tip bir askeri helikopter binaların arasına düşmüştü.

UH 1 helikopterinin özellikleri nelerdir, neden düşer?

Vietnam savaşının sembolü olan, dünyanın her yerinde Amerikan birliklerini taşıyan bugüne kadar binlerce insanın hayatını kurtaran UH-1 Huey modeli helikopterler çok bilindiktir. ABD silahlı kuvvetleri envanterinde 50 yıldan fazla hizmet ettikten sonra 2011 yılında tamamen envanterden çıkarılmışlardır. Envanterde kaldığı son 30 yılda, daha yeni ve modern helikopterin yerini alacağı beklenen UH-1 modeli helikopterler, bütün söylenenlere rağmen, 30 yıl daha uçuşta kalmayı başarmışlardır. Huey, dünyada en yaygın olan modern helikopter olarak ün yapmıştır. Hollywood filmleri sayesinde de dünyada en çok tanınan helikopter unvanını taşımaktadır. UH-1 pilotları her zaman, her yerde ve her türlü şartlarda uçabilen ve ihtiyaç duyanların yardımına koşan, Göklerin Kovboyları olarak tanınmaktadırlar. Ne yazık ki bu efsane helikopter de artık ömrünün sonuna gelmiştir. Vietnam Savaşında 7.000 adet UH-1 modeli helikopter uçmuş, bugüne kadar 16.000’den fazla UH-1 imal edilmiştir.

UH 1 helikopteri neden düşer?

FAA tarafından bildirildiğine göre 2012 ile 2016 yılları arasındaki beş yıllık dönemde, NTSB verilerine göre toplam 12 adet UH-1 kaza kırımı meydana gelmiştir. Ölümcül kazaların nedenleri aşağıdadır:

Kuyruk bumunun ayrılması,

Ana rotor mastı arızası,

Hidrolik arızası.

Meydana gelen dokuz adet ölümcül olmayan kaza kırımların nedenleri ise aşağıda sıralanmıştır:

4 motor susması,

3 kuyruk rotor etkinliğinin kaybı,

90 derece dişli kutusu arızası,

Kabin kapısının koparak rotorlara çarpması.
Habertürk'e bağlanan Güvenlik Uzmanı Abdullah Ağar ise, ''Helikopterin eski olması, helikopterin metal yorgunluğu ve hava durumu gibi nedenlerden dolayı  düşebilir.'' açıklamasını yaptı. 

ABD ordusunun envanterinden 2011 yılında çıkarılan UH-1 modeli genel maksat helikopterlerinden beş adedinde, 2016 yılında kuyruk bumu ayrılmaları tespit edilmiş sorun kuyruk bumu hareket tespit sistemi modifikasyonu ile giderilmiştir.

Uzun yıllar hizmet eden ve bazı ülkelerin silahlı kuvvetlerinde hala kullanılmaya devam eden bu emektar helikopterlerin bakım ve arıza giderme faaliyetlerine normal uygulamalardan çok daha fazla dikkat gösterilmesi ve helikopterin daha sık gövde yenileştirme işlemlerine tabi tutulması uçuş emniyetine katkı sağlayacaktır. Unutulmaması gereken bir diğer husus ta artık bu helikopterlere herhangi bir modifikasyon ve/veya modernizasyonun uygulanmamasıdır.

Kıbrıs Barış Harekatı sırasında MG-3 ile silahlandırılarak kullanılan UH-1 helikopteri.

UH-1(205A-1)

UH-1'in çizimi

Genel Özellikler

Ağırlık:

Yüksüz: 2.363 kg

En Yüksek Kalkış Ağırlığı: 4.309 kg

Uzunluk:

Gövde: 12,77 m

Tamamı(rotorla): 11.62 m

Yükseklik: 4,42 m

Rotor çapı: 14,63 m

Mürettebat:1-2

Taşıma Kapasitesi: hava sıcaklığı ve bulunulan rakıma göre değişkendir.ortalama 9-10 asker veya 6 sedye

Performans

Motor: 1 Avco Lycoming T53-L-13 Wellenturbine mit 1.400 WPS (1.044 kW)

En Yüksek Hız: 204 km/sa.

Hizmet Tavanı: 3.840 m

Uçuş Yüksekliği: 4.280 m

Menzil: yaklaşık 510 km

Türkiye'deki Sikorsky UH 1 (Uhaş 1) helikopter kazaları 

 Sancaktepe'de UH-1 tipi helikopter düştü: 4 asker şehit oldu, 1 asker yaralandı.

Türkiye'de meydana gelen UH-1 tipi kazalar👇

▪️28 Kasım 2002: 6 asker yaralandı
▪️16 Mart 2006: 5 asker şehit oldu
▪️10 Nisan 2006: Üç asker şehit oldu
▪️10 Ocak 2011: 5 subay şehit oldu

İstanbul Çekmeköy'de Kirazlı Mahallesi'nde site içine askeri helikopter düştü. Kaza yerine çok sayıda ambulans ve itfaiye sevkedildi.

TSK'nın helikopterleri

UH-60 Blackhawk (Karaşahin)

Genel Özellikler

Görevi : Taşıma

Mürettebat : 2,3 veya 4 (pilot, yardımcı pilot ve makinalı tüfekçiler)

Üretici Firma : Sikorsky Aircraft Corporation

Maliyet : 5,9 Million$

En Yüksek Hiz : 361 km/s

Ucus Menzili :   2,220 km

Silahlar

7.62 mm'lik makinalı tüfek

VOLCANO mayın temizleme silahı

Türk Kara Kuvvetlerinde yaklasik olarak 21 Sikorsky S-70A28 Blackhawk (13 adeti ASELSAN tarafından aviyonik modernizasyonundan geçiriliyor, 8 özel kuvvetler) vede 52 tane Sikorsky S-70D28 Blackhawk ( 7 SAR, 4 yardim - Kurtarma , 41 Transport ) bulunuyor.
 Helikopterlerin Türkiye deki geçmişi 50 li yıllara dayanır. Türkiye'nin ilk helikopteri, Kayseri Hava İkmal Bakım Merkezi'nde montajları yapıldıktan sonra Ankara'ya getirilerek 26 Ocak 1958'de kurulan helikopter filosunda yer alan 5 adet Sikorsky H-19B helikopteri olmuştur.  

Türkiye envanterine giren ilk Skorsky H-19B

 1970 yılında ise Türkiye UH-1H ile tanışıyor. Bu yıllardan sonra Kıbrıs Barış Harekatı'nda  Türkiye silahlı helikopter ihtiyacını  elimizdeki tek motorlu zırhsız UH-1'lerin yan cephelerine 2.75 inçlik (70mm) güdümsüz roket lançerleri ve 40mm’lik bomba atarlar, AB-206 tipi helikopterlerin yan kapılarına 7.62mm çaplı, altı namlulu ‘Minigun’ tipi makinalı silahlar ekleme şeklinde olmuştur. Fakat  istenilen verim alınamamamış ve bu denemelere son verilmiştir.

Güneydoğu’da 1984 yılı itibariyle başlayan giderek artan PKK Terör sorunu karşısında da UH-1H'lar taarruz/keşif konusunda yetersiz kalmış bunun üzerine Taarruz helikopteri ihtiyacı tekrar doğurmuştur.1987 yılından itibaren Genelkurmay Başkanlığının istekleri doğrultusunda safkan bir taarruz helikopterinin acil ihtiyaç kapsamında tedarikine yönelik çalışma gerçekleştirilmiştir.1989 yılında düzenlenen Savunma Sanayii İcra Komitesi toplantısında  SSM tarafından “Hücum Helikopteri Tedarik Projesi” adıyla bir proje başlatılılmıştır. Ardından AH-64A Apache, AH-1W Süper Cobra ve A-129 Mangusta helikopterleri incelemeye alınmıştır. Bu inceleme ve araştırmalar sonucunda Türkiye  AH-1W Süper Cobra kullanımına karar vermiştir.

Kara Havacıları  o dönemde AH-64A Apache istemelerine rağmen  gerek maliyetinin yüksekliği gerekse teslim takviminin uzunluğu ve ABD'nin kendisi için (US Marines) ürettiği AH-1W'leri vermeyi kabul etmesi bu seçimde etkili olmuştur.

1994 MCAS El Toro Hava Gsöterisi, KALİFORNİA

1990 yılında İlk 5 adet helikopter göreve başlar başlamaz gösterdikleri performans ikinci parti 5 adet aynı tip helikopterin 1993 yılında tedarik edilmesinde etkili olmuştur.  (5+5 şeklinde)

1990 yılında acil ihtiyaç kapsamında alınan ilk 5 helikopter yeni üretilen sıfır helikopterler degillerdi. O yıllarda Süper Cobra helikopteri ilk aşaması AH-1T baz alınarak geliştirilen modernizasyon projesidir.  (Seri numaraları: 163921, 922, 923, 925, 928)

Eğitim ve altyapı hazırlıklarının ardından , iki adet AH-1W   İç Güvenlik Harekâtlarında görev almak üzere 24 Mart 1991 tarihinde Diyarbakır’a intikal etmiş ve Jandarma Asayiş Komutanlığı harekât kontrolünde göreve başlamıştır.

Güneydoğu’da yüksek rakımlı dağlarda ve kışın soğuk, yazın sıcak iklim koşullarında PKK terör örgütüne verdiği başarılı mücadeleden dolayı 1993 yılında ek 5 adet AH-1W siparişi verilerek, yine USMC (US. Marines)  siparişlerinden Türkiye’ye yönlendirilmişlerdir. Teslimat  1994'te gerçekleşmiştir. Ikinci parti helikopterler yeni üretim olup ilk parti gibi AH-1T'lerden çevrilmemişlerdir. (Seri numaraları: 165037, 038, 039, 040, 041)

Çift motorlu, yüksek atış gücüne sahip bu helikopterler hemen Güneydoğu’da etkisini göstermeye başladı. Terörle mücadelenin ağır yükünü çeken Super Cobra’lara ek olarak 1993’ten itibaren tek motorlu, daha düşük performanslı 28 adet AH-1P,  12 adet AH-1S, 4 adet TAH-1S helikopterlerden toplam 44 adet  hibe yoluyla Kara Kuvvetleri envanterine girdi. Bu helikopterler ABD tarafından envanter dışına çıkarılmış, belli süre uçuş yapmamış, depolanmış vaziyette Cobra’lardı. Kısmen çok vahim durumdalardı. Nitekim çok zaman geçmeden yağ sızıntısı dahi yapan harekat oranları çok düşük olan bu helikopterler yüksek tehlike arz ettiği için Cobra AH-1 pilotları nezdinde geçmişte uçaklara yakıştırılan 'uçan tabut' yakıştırmaları yapılmıştı. (Bize verilen bu helikopterin üretim tarihi 77-78 yıllarıdır.)

1993 yılında AH-1P ler için modernizasyon projesi devreye sokulmuştur. Bu kapsamda:

-Israil IAI'ya bağlı TAMAM firmasından 12 adet Gece görüş nişangah sistemi (NTS) alımı için 12 milyon dolarlık bir anlaşma imzalandı.

-3 namlulu M-197 tipi döner top.

-Canodi Marconi ürünü Taktik Seyrüsefer (TNS) sistemi.

- Gelişmiş AN/ARC-182 UHF/VHF telsiz

- Kasklara monteli nişangah sistemi HSS

-AN/ALQ-144 IR/Kızılötesi karıştırıcı

-AN/APR-39 (V3) RWR radar ikaz alıcısı

-Egsoz çıkışına ve gövdeye entegre edilen IR bastırıcı/Termal ısı soğutucu

- Gövde yenileştirmesi ve yeni kablolama

-T-53-L703 motor revizyonu

-Kamuflaj boyası

Türkiye elindeki 12 Adet  AH-1S'i 28 adet AH-1P için yedek parça ve eğitim amaçlı  kullanmıştır. Geriye kalan 4 adet TAH-1S ise hem önde hem arkada kokpitte bulunan uçuş kontrol fonksiyonlarına sahip oldukları için AH-1P eğitimlerini tamamlama amaçlı, Cobra saldırı helikopteri pilotlarının eğitimleri için kullanılmıştır.

O yıllarda ABD'nin hibe edeceği AH-1 sayısı 44 ile kalmayıp 110'u bulacaktı.  Fakat Türkiye’nin tercihi iyi durumda olan AH-1P serisi tükendiğinden, yüksek miktarda AH-1S'in hibe edileceği sinyali ABD tarafından verilmişti. Ancak Türkiye bu helikopterleri kabul ettiği taktirde uçar halde olmaları için er ya da geç ABD ve Israil firmalarının kapısını çalacaktı. Beklenen olmadı AH-1S'lerin vaziyetinin çok kötü olması dolayısıyla teklif reddedildi.

Bu alımlardan sonra Türkiye’nin uzun yıllar ek AH-1W talebi ise ABD tarafından yerine getirilmedi. Ancak yıllar sonra bibnir çaba ile Acil ihtiyaç kapsamında 2012 yılında yapılan anlaşma ile 111 milyon dolar bedelle 3 adet AH-1W Super Cobra helikopteri yedek parçaları ile birlikte satın alınacaktı.

  Türkiye ABD'den AH-1W satın almak isterken diğer yandan bizimle aynı zamanlarda 1991 yılında Tayvan,  helikopter filosunun saldırı yeteneğini artırmak için ABD'den acil alım talep ediyor.  1992 yılında kabul anlaşması imlzalanıyor. 42 adet AH-1W ihtiyacının ilk teslimatları Nisan 1993'te  başlıyor.  AH-1W'yi Türkiye'den sonra kullanan ikinci yabancı ülke Tayvan oluyor. 1997 yılında ilk parti teslimat tamamlanıyor. 1997 yılında Tayvan ikinci ek 21 adet daha AH-1W siparişlerini veriyor.  9+12 şeklinde siparişler 2001 yılında tamamlanarak Tayvan tarafından teslim alınıyor.

Taywan'a ait Ah1W-SuperCobra

Geri gelelim Türkiye’ye, 1994 yılında  Bell OH-58D #Kiowa  helikopteri ile ilgilenmiş. Kara Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyacı kapsamında 1994 yılında OH-58D alımı gündeme gelmiş, 31 Ekim - 4 Kasım tarihleri arasında bir adet OH-58D Kiowa Warrior Ankara'ya gelip Türk pilotlar ile deneme uçuşları gerçekleştirmişti. O dönem terörle mücadele kapsamında yoğun olarak kullanılan AH-1W Super Cobra ve F-16'lara hedef tespit, teşhis ve tayin edebilmesi, önemli bir artısı olarak pazarlanmıştı. Bu satış gerçekleşmedi. (Şu an hibe yoluyla Türkiye envanterinde 3 adet OH-58 bulunmakta bu helikopterler modifiye edilerek pilot eğitimine verilmiştir.)

Kasım 1994: OH-58D bir deneme uçuşu için

Güvercinlik'te kalkışa hazırlanıyor

Kaynak: Savunma ve Havacılık, No: 5/94.

1995 yılında Envanterdeki AH-1W Süper Cobra'lar ilk başlarda Gece Görüş Gözlüğü ile gece operasyonları yapmaktayken 1995 yılında ABD Deniz Piyadeleri ile eş zamanlı olarak İsrail TAMAM ürünü NTS (Night Targeting System/Gece Nişan Sistemi) ile donatılmış ve bu sayede geceleri ve gündüz daha etkili hale gelmişlerdir.

Yine 1995 yılına kadar geçen sürede AH-1W lerin performansından menmun kalan Türkiye Nisan ayında 5, Mayıs ayında 5 adet olmak üzere Bell firması ile 10 adetlik 150 Milyon USD bedelli bir anlaşma imzalanmıştı. ( Asıl ihtiyaç 10 dan fazla olmasın rağmen Ekonomik nedenlerden dolayı 10 adet ile sınırlı kalmıştır.) Bell firması ile yapılan anlaşmanın faaliyete girmesi için ABD Hükümetinin satış onayı çeşitli siyasi engellemelere takılmıştır. Bu 10 adet  AH-1W Süper Cobra siparişimiz ABD'deki Ermeni Rum Lobilerinin etkisiyle teslim alınamayacağının anlaşılması üzerine iptal edilmiş ve ATAK Projesi başlatılmıştır.

(İlk Atak ihalesi 1996 yılında açılıyor ihtiyaç dahilinde 50+50+45 toplam 145 adet taarruz helikopterinin Türkiye'de TAI ana yükleniciliğinde üretilmesi planlanmıştı. İhaleye ABD iki firma, Boeing AH-64 Apache ve Bell-Textron ortaklığı, "AH-1Z King Cobra" ile , Rusya Kamov K-52 ile, Fransız- Almanlar ise ortak yapım Eurocopter Tiger ile, Italya ise A-129 Mangusta ile katılıyor. Bu ihalenin kazananı Temmz 2000'de Bell-Textron ortaklığı, "AH-1Z King Cobra" modelidir.

AH-1Z gelişim aşamaları 2006 yılında tamamlanmıştır. İlk üretim AH-1Z helikopteri Ocak 2007'de USMC'ye teslim edilmiştir.

Fakat  2001 krizinden dolayı ilk 50 adetlik helikopter maliyetinin TSK'nın istediği aviyonikler ve özelliklerden dolayı yüksek olması, TSK'nın teknolojik taleplerinin Hat safada olması (Bell firmasından resmen kaporta ve motor isteniyor. Kaynak kodları dahil tüm aviyonik ve silah sistemlerinin yerli imkanlar doğrultusunda adaptasyon ve entegrasyonun sağlanması isteniyor.) nedeniyle Bell firmasının maliyeti fazla şişirmesi gibi nedenler ihale sürecini zorluyor. En son  Bell firması AH-1Z projesini 'Askeri satışlar sistem' FMS'ye kaydırarak helikopterin ABD'deki tesislerde dogrudan üretilmesini şart koşarak birim maliyetini 33 milyon dolara indiriyor.  Nitekim bu teklif bize ters olduğu için 2004 yılında ATAK-I Projesi iptal ediliyor.

Aynı yıl ikinci Atak Projesi başlatılıyor ve ATAK-II ihalesine İtalyan Agusta firması

A-129 Mangusta, Fransız-Alman ortaklığı olan Eurocopter Tiger, Rus Ka-52 Erdoğan, Güney Afrikalı Denel firması SH-2 Rooivalk' katıldı. 2007 yılında ihaleyi İtalyan AgustaWestland kazanıyor ve Bugün göklerde uçan T-129 ATAK helikopterimizin hikayesi belirginleşiyor.)