ExxonMobil nedir?

ABD’li enerji devi "ExxonMobil'in sondajını korumak için 6. Filo Kıbrıs açıklarında" haberinden sonra ExxonMobil'in ne olduğu merak edilmeye başladı.

Kıbrıs Cumhuriyeti'nin MEB'ine İtalyan petrol şirketi ENI'nin göndermek istediği Saipem 12000 adlı sondaj gemisini Türk savaş gemilerinin engellemesinin ardından ExxonMobil devreye girdi. ABD'li petrol devinin Kıbrıs açıklarına gönderdiği araştırma gemilerine Amerikan donanmasından 6. Filo'nun eşlik ettiği belirtildi. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin tek taraflı ilan ettiği Münhasır Ekonomik Bölge'deki (MEB) doğalgaz ve petrol sondajını savaş gemilerini göndererek engelleyen Türkiye'nin karşısında bu kez ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson'ın eski CEO'su olduğu ExxonMobil şirketi ve onu korumakla görevlendirildiği söylenen Amerikan Deniz Kuvvetleri'nin 6. Filo'su var.

ExxonMobil nedir?

ExxonMobil, Amerika Birleşik Devletleri’nin Teksas Eyaleti’nde merkezi bulunan uluslararası petrol ve gaz şirketidir. 30 Kasım 1999 tarihinde kurulan şirketin temelleri 1870 yılında kurulan John Rockefeller’ın şirketi Standart Oil’e dayanmaktadır. Şirket, Standart Oil’in New Jersey ayağı olan Exxon ile yine Standart Oil’in New York ayağı olan Mobil şirketlerinin birleşimi sonucunda ortaya çıkmıştır. Mart 2015 itibariyle 75.300 çalışanı bulunan şirketin 2014 yılı cirosu yaklaşık olarak 400 milyar dolar kadardır.

1870 yılında kurulan Standart Oil Şirketi’nin petrol sektörünü tekelleştirmesi ve halkın aleyhine çalışmasının sonucunda 1900’lü yılların başlarında Rockefeller’a karşı adeta bir isyan başlamıştır. Tabi bu isyanı en çok tetikleyen de gazeteci Ida Tarbell‘in 1904 yılında yayımladığı Standart Oil’in Tarihi isimli çalışması olmuştur. 1911 yılına gelindiğinde şikayetler doruk noktasına ulaşmış ve konu Amerikan Yüce Mahkemesi‘nin müdahalesi ile sonuçlanmıştır.

Alınan kararın sonucunda Standart Oil 34 küçük bölgesel şirkete bölünmüş ve böylece petrol sektörü tekelleşmeden kurtarılmış, rekabet ortamı yaratılmıştır. 34 küçük şirketten biri olan Jersey Standart daha sonra Exxon adını, bir diğeri olan Socony ise sonradan Mobil adını almıştır.

1998 yılına gelindiğinde yaklaşık bir asır önce önceden mahkeme zoruyla ayrılan Exxon ve Mobil anlaşmaya varmış ve yeniden birleşme kararı alarak o gün için dünyanın en büyük şirketini oluşturmuşlardır. Tüm pay sahipleri ve iştirakçilerin onaylarının tamamlanmasının ardından 30 Kasım 1999 tarihinde ExxonMobil Şirketi resmen kurulmuştur.

Amerikan tarihinde tekeli önlemek adına, kurulan şirketlerin mahkeme yoluyla ayrılması sıklıkla görülmüştür. Bu yöntemle ayrılan Exxon ve Mobil’in birleşme kararı ise bu alanda ilk olarak yine Amerikan tarihine geçmiştir. Bu hamlenin ardından gelişimine hızla devam eden ExxonMobil, günümüzde gelir bakımından dünyanın en büyük beşinci şirketi konumundadır.