Tağşiş ürün ne demek? Hangi markalarda ve hangi ürünlerde tağşiş var?

Son dönemlerde gıdalarda başvurulan yöntemlerden biri de tağşiş. Tağşiş ürün ne demek? Hangi markalarda ve hangi ürünlerde tağşiş var? Tüm merak ettikleriniz haberimizde.

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ve haksız kazanç için ekonomik nedenlerle gıdalarda taklit ve tağşiş oldukça artış göstermiştir. Bunun üzerinde Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen, aralarında et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, bitkisel yağ, bal, takviye edici gıdalar, çikolata ve enerji içeceğinin yer aldığı 173 firmaya ait 282 parti ürün kamuoyuna duyuruldu. Bakanlığın internet sitesinde, taklit ve tağşiş yaptığı belirlenen işletmeler ve ürünlerinin parti numaraları ilan edildi. Böylece, piyasa gözetimi ve denetimi kapsamında Bakanlıkça 2012'den bu yana 769 firmaya ait bin 605 parti ürünün ismi açıklanmış oldu.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, et ve süt ürünleri, takviye edici gıdalar ve benzer ürünler, bitkisel yağlar, bal, alkolsüz içecekler, baharat, çikolata, enerji içeceği üretiminde taklit ve tağşiş yapan işletmeler ve ürünlerini kamuoyuna ilan etti.

Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yer alan duyuruda, kontroller sonucunda süt ve süt ürünlerinde taklit ve tağşiş yapıldığı kesinleşen yoğurt, peynir, tereyağı, kaymak başta olmak üzere 64 parti ürüne ait bilgiler kamuoyu ile paylaşıldı. Süt ürünlerinde bitkisel yağ, jelatin, nişasta tespit edildiği belirtildi.

Et ve et ürünlerinde de laboratuvar tahlilleri sonucunda taklit ve tağşiş yapıldığı kesinleşen, sucuk, köfte, kebap, sulu köfte, karnıyarık, kıymalı börek, lahmacun, pide harcı ve döner ürünlerinin aralarında bulunduğu 70 parti ürüne ait bilgiler açıklanırken, içinde kırmızı et olduğu belirtilen ürünlerin çoğunda kanatlı eti tespit edildiği, özellikle pide ve yemek harçlarında sakatat, deri, baş eti gibi tağşişlere rastlandığı ifade edildi.

Bitkisel yağlarda da taklit ve tağşiş yapılan 104 parti ürüne ait bilgilere yer verildi. Bunların arasında zeytinyağı ve ayçiçek yağı bulunuyor. Duyuruda, takviye edici gıdalarda da değiştirilmiş 15 ürüne ait bilgiler yer aldı. Bitkisel macun ve bitkisel gıda takviyelerinde sıklıkla ilaç etkin maddesi "sildenafil"e rastlandığı bildirildi. Balda da taklit ve tağşişle üretilen 15 parti ürün açıklamada yer aldı. Alkolsüz içeceklerde 5, çikolatada 6, enerji içeceğinde 1, bitki çayında 1, baharatta da 1 parti ürününe ait bilgiler kamuoyuna ilan edildi.

Tağşiş ve taklit nedir?

Tağşiş; Gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin, mevzuata veya izin verilen özelliklerine aykırı olarak üretilmesi halini tanımlamaktadır. Diğer bir ifade ile “Ürünlere temel özelliğini veren öğelerin ve besin değerlerinin tamamının veya bir bölümünün mevzuata aykırı olarak çıkarılması veya miktarının değiştirilmesi veya aynı değeri taşımayan başka bir maddenin, o madde yerine aynı maddeymiş gibi katılması; gıda maddesinin mevzuata veya izin verilen özelliklerine aykırı olarak üretilmesi hali; bir şeye yabancı bir şey karıştırarak saflığını bozma; katıştırma” şeklinde de tanımlanmaktadır. Örneklemek gerekirse; tereyağına bitkisel yağ katılarak tamamen tereyağı gibi satılması, peynire nişasta katılması, nar ekşisine, zeytinyağına diğer yağların, bala glikoz ve fruktoz şurubu katılması bir tağşiş örneğidir.

Taklit; Gıda maddesinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin şekil, bileşim ve nitelikler itibariyle kendisinde olmayan özellikleri sahip gibi gösterilmesidir. Ürünlerin, şekil, bileşim ve nitelikleri itibarıyla yapısında bulunmayan özelliklere sahip gibi veya başka bir ürünün aynısıymış gibi göstermektir. Meyve şurubunun üzüm pekmezi olarak pazarlanması, yine bitkisel kökenli bir yağın aromalarla ve katkı maddeleri ile tereyağına benzetilerek tereyağı olarak satılması tipik taklit örnekleridir.

Tağşiş ürün ne demek? İşte kelime anlamı olarak çıkan sonuçlar

-Bir şeyin içine başka bir madde karıştırma, katıştırma, niteliği bozma
-Yemde doğal olarak bulunabilen fakat hayvanlara zararlı etki yapmayacak düzeylerde olanların dışında yemlere zehirli ve zararlı olabilecek madde, yabancı ot tohumu, besleme değeri olmayan madde, emniyetli olmayan pestisit veya kimyasal madde; tolerans sınırını aşacak miktarlarda boya, konservatif vb. katkı maddelerinin katılması; yemdeki değerli maddelerin tamamı veya bir kısmı yerine daha az değerli maddelerin katılması işlemi.
-Herhangi bir gıdanın veya malzemenin özelliklerini bozacak bir şeyle karıştırılması, hile.

Tağşiş ile ilgili yasa var mı?

5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 31’inci maddesinin 6’ncı fıkrası uyarınca tağşiş ve taklit ürünlerin kamuoyunun bilgisine sunulabileceği hükme bağlanmıştır. Ayrıca, 17 Aralık 2011 tarihli Gıda ve Yemin Resmi Kontrolüne Dair Yönetmeliğin 8’inci maddesi gereğince laboratuvar sonucu ile taklit ve tağşiş yapıldığı kesinleşen gıda ve yemi üreten/ithal eden firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarasının Bakanlık (GTHB) resmi internet sitesinde, Bakanlıkça kamuoyunun bilgisine sunulabileceği hükmü yer almaktadır.

Ülkemizde maalesef bazı üreticiler, tüketicilerin dikkatsizliğinden ve bilinçli tüketici olmamalarından faydalanarak ticari amaçlar ve haksız kazanç uğruna taklit ve tağşişe yönelebilmektedir. Bunun önüne geçmenin yolu GTHB’nin denetim yapması yanında öncelikle vatandaşların bilinçli ve dikkatli birer tüketici olmaları, aldıkları ürünlerin etiket bilgilerini mutlaka okumaları, dökme olarak tabir edilen menşei belli olmayan veya şüpheli olan gıda maddelerini alırken dikkatli ve sorgulayıcı olmalarıdır. Gıda konusunda yasal dayanak olan 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 24’üncü maddenin 4’üncü fıkrasına göre taklit ve tağşiş yapan gıda üreticilerine 10 bin Türk Lirası idarî para cezası verilmektedir. Gıdalarda taklit ve tağşişin daha iyi anlaşılması için çok rastlanan hilelerin detaylı olarak açıklanması, tüketicilerin bilgilendirilmesi için uygun olacaktır.

Gıda Taklit ve Tağşiş Örnekleri

Üzüm pekmezinde hilelerin en başta gelen nedeni, üretim maliyetini düşürmek ve Türk Gıda Kodeksi hükümlerine uyum sağlamaktır. En problemli konular; üzüm pekmezine glikoz şurubu, inülin, HFCS85, HFCS55 ve HFCS 42 yani fruktoz ilavesidir. Bu şekilde üzüm pekmezi üretiminde üzüm kullanmayanlar hem pekmezin kül miktarını ayarlamaya hem de pH değerini 5.0 düzeyine getirmeye çalışmaktadırlar. Hiç üzüm işlemeden üzüm pekmezi sektörü doğmuş ve tüketiciler aldatılmıştır. Bu amaca kılıf için hazırlanan üzüm pekmezi şerbeti (şurubu) GTHB’nca yasaklanmıştır.Üzüm pekmezine kayısı, mısır şurubu, inülin, karpuz suyu ve incir gibi ek şeyler katılıyor.

Soslarda Taklit ve Tağşiş

Sos kullanımı ülkemizde miktar ve çeşit bakımından artan bir eğilim göstermektedir. Perakende ve endüstriyel kullanım amaçlı sosların gıda güvenliği ve tağşiş konularında mevcut yasal düzenlemeler yeterli değildir. Örneğin ketçapda kuru madde miktarı 8 brikse kadar olan ürünler piyasada mevcuttur. Ürün güvenliği ve raf ömrü açısından sıkıntılı olan bu tür soslarda koruyucu kullanımının fazla olması önemli bir taklit ve tağşiş olayıdır.

Zeytinyağında Tağşiş

Natürel zeytinyağı; fiziksel (presleme, santrifüjleme ve perkolasyon) yöntemleri ile elde edilen bileşimindeki çok önemli antioksidan maddeler (fenolik bileşikler, tokoferol ve diğer aromatik maddeler) ile birlikte yüksek düzeydeki tekli doymamış yağ asidi (oleik asit) içeren ve yüksek oksidatif stabiliteye (raf ömrüne) sahip olan doğal bir meyve yağıdır (veya yağlı meyve suyu). Bu tanıma göre rafine ve riviera olarak bilinen zeytinyağı türleri ve pirina yağı, natürel zeytinyağı sınıfına girmezler. Natürel zeytinyağı, hile ve sahteciliğe en çok maruz kalan gıda maddesidir. Beslenme fizyolojisi açısından (kalp hastalığı riskinin azaltıcı, iyi huylu kolesterolü (HDL) yükseltici, kötü huylu kolesterolü (LDL) azaltıcı ve bazı kanser türlerine karşı koruyucu etkisinden dolayı) sağlıklı bir yağ kaynağı ve fonksiyonel gıda olarak önem taşımaktadır. Üstün duyusal nitelikleri natürel zeytinyağına uluslararası ticarette de son derece artan bir talep ile ekonomik bakımdan büyük bir değer kazandırmaktadır.

Kırmızı Ette Tağşiş

GTHB tarafından kırmızı et ve et ürünlerinde domuz, at ve eşek etinin katılıp katılmadığını belirlemek için 462 örnek analiz edildi. Bunların yüzde 0,65’i olumsuz çıktı. Ancak, kırmızı et ürünlerine kanatlı eti katılıp katılmadığını belirlemek amacıyla yapılan denetimlerde olumsuzluk oranı yüzde 3,20 olarak belirlenmiştir. 406 kırmızı et ürününden 13’üne kanatlı eti katıldığı tespit edilmiştir. Tavuk, hindi, bıldırcın veya devekuşu etinde mikrobiyolojik kriterler yönünden yapılan analizlerde, olumsuzluk oranının yüzde 17,98 ile oldukça yüksek olduğu belirlenmiştir.

Bakanlık tarafından açıklanan tağşiş ve taklit listesine şu linkten ulaşılabilir.