Toz taşınımı nedir, neden olur?

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden gelen uyarılardan biri de bazı bölgelerde toz taşınımı yaşanacağı. Peki ya toz taşınımı nedir, neden olur?

Son Güncelleme: 23 Ağustos 2019 Cuma 11:57

16 Ekim 2018 Salı 10:50

Meteotoloji’den gelen bilgiye göre toz taşınımı Güneydoğu’da etkili olacak. Suriye’den gelen ve günlerdir Türkiye’nin bazı bölgelerini etkisi altına alan toz taşınımı olayı nedir, neden olur? Zaman zaman ülkemizde etkili olan toz taşınımı ile ilgili detaylar haberimizde.

Meteoroloji 15. Bölge Müdürlüğünce yapılan açıklamada, Diyarbakır, Şırnak, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Batman'da yarın 18.00'e kadar toz taşınımı beklendiği bildirildi. Açıklamada, hava kalitesi ve görüş mesafesinde azalma gibi olumsuzluklara karşı dikkatli ve tedbirli olunması gerektiği vurgulandı.

Toz taşınımı nedir, neden olur?

Toz taşınımı veya toz fırtınası, kuvvetli rüzgarların etkisiyle çöl üzerinden taşınan toz şeklindeki toprak taneciklerinin yoğun biçimde savrularak geniş bir alanda etkili olmasıdır. Toz taşınımı kuvvetli olduğu zaman bir bulut tabakası oluşturarak gök yüzünü turuncuya kaplar, bu buluta toz bulutu nedir. Toz fırtınası, toz taşınımının başlangıcı olan yerlerde (genellikle çöl) daha belirgin hissedilir. Toz taşınımı ise toz fırtınasının başladığı yerden uzak yerlerde görülür. Toz taşınımında fırtınadan ziyade genellikle orta kuvvette rüzgarlar etkili olur.

Tozlar fırtınanın olduğu yerden havaya doğru kalkar, havada sürüklenir (taşınıp) ve rüzgarın rotası boyunca etkili olur. Türkiye‘de Orta Doğu ve Afrika kaynaklı çöl tozları etkili olmaktadır. Yurdumuza gerçekleşen toz taşınımı İlkbahar, Sonbahar ve Yaz aylarında daha yoğun görülür. Toz taşınımından yurdumuzda en fazla Güneydoğu Anadolu Bölgesi etkilenir. Ancak toz taşınımının kuvvetli olduğu bazı durumlarda yurt geneli tozdan etkilenebilir.

Toz taşınımının nedeni nedir?

Toz taşınımının temel nedeni, kuraklık ve çölleşme olarak belirtilmektedir. Dünyadaki başlıca toz kaynak alanları Afrika (Sahra çölü), Asya (Gobi ve Taklamakan), Arabistan Yarımadası, Güney Amerika ile Avustralya’da bulunan çöllerdir. Çöllerden kalkan tozlar, atmosferin üst tabakalarına yükselerek uzun mesafeler kat etmektedir. Göreceli olarak daha büyük olan toz parçacıkları, kaynak alanlarının yakınlarında çökerken, küçük olanlar ise binlerce kilometre yol kat edebilmektedir.

Toz taşınımının etkileri nelerdir?

Solunum yolu ve kalp rahatsızlığı bulunanlar ile yaşlı ve çocukların bu olaylardan en fazla etkilendiği bilinmektedir. Afrika’da yapılan çalışmalar, çocuklarda görülen menenjit vakaları ile toz fırtınaları arasında önemi bir bağ olduğunu göstermiştir. Toz fırtınaları, hava ve deniz ulaşımını da olumsuz yönde etkilemektedir. Toz kaynak alanlarına yakın bölgelerde, fırtınaların yaşandığı dönemlerde havaalanları kapatılmakta, karayolu ulaşımında ise büyük sorunlar yaşanmaktadır.

Toz taşınımı nerelerde görülür?

Türkiye, Orta Doğu ve Afrika kaynaklı çöl tozlarından etkilenmektedir. Ülkemize olan toz taşınımı, Basra alçak basınç merkezinin daha etkili olduğu İlkbahar, Sonbahar ve Yaz aylarında daha yoğun gerçekleşmektedir.